(Lưu Vũ và Santa là một cặp vợ chồng, còn trẻ, sống trong một căn hộ thuê ở gần công viên Oa-sinh-tơn. Cụ Uno là một hoạ sĩ nghèo thuê phòng ở tầng dưới. Bốn chục năm nay cụ mơ ước vẽ một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được; cụ thường ngồi làm mẫu vẽ cho các hoạ sĩ để kiếm tiền. Lúc ấy là vào mùa đông. Lưu Vũ bị bệnh sưng phổi. Bệnh tật và nghèo túng khiến cậu tuyệt vọng không muốn sống nữa. Cậu đếm từng chiếc lá còn lại trên cây thường xuân bám vào bức tường gạch đối diện với cửa sổ, chờ khi nào chiếc lá cuối cùng rụng nốt thì cậu cũng buông xuôi, lìa đời,...)

Khi hai người lên trên gác thì Lưu Vũ đang ngủ. Santa kéo tấm mành mành xuông che kín cửa sổ và ra hiệu cho cụ Uno sang buồng bên cạnh. Sang đến nơi, họ sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân. Rồi họ nhìn nhau một lát, chẳng nói năng gì. Một cơn mưa lạnh lẽo, dai dẳng vẫn đang rơi, lẫn cùng với tuyết. Cụ Uno mặc chiếc sơ mi cũ màu sanh, ngồi đóng vai một tay thợ mỏ già trên cái ấm đun nước lật úp giả làm tảng đá.

Sáng hôm sau, Santa tỉnh dậy sau khi chợp mắt được một tiếng đồng hồ thì thấy Vũ Vũ đang mở to cặp mắt thẫn thờ nhìn tấm mành màu xanh đã kéo xuống.

"Kéo nó lên, em muốn nhìn", cậu thều thào ra lệnh.

Santa làm theo một cách chán nản.

Nhưng, ô kìa! Sau trận mưa vùi dập và những cơn gió phũ phàng kéo dài suốt cả một đêm, tưởng chừng như không bao giờ dứt, vẫn còn một chiếc lá thường xuân bám trên bức tường gạch. Đó là chiếc lá cuối cùng trên cây. Ở gần cuống lá còn giữ màu xanh sẫm, nhưng với rìa lá hình răng cưa đã nhuốm màu vàng úa, chiếc lá vẫn dũng cảm treo bám vào cành cách mặt đất chừng hai mươi bộ.

"Đó là chiếc lá cuối cùng", Lưu Vũ nói, "Em cứ tưởng là nhất định trong đêm vừa qua nó đã rụng. Em nghe thấy gió thổi. Hôm nay nó sẽ rụng thôi và cùng lúc đó thì em sẽ chết.

"Em thân yêu, thân yêu!", Santa nói, cúi khuôn mặt hốc hác xuống gần gối, "Em hãy nghĩ đến anh, nếu em không còn muốn nghĩ đến mình nữa. Anh sẽ làm gì đây?".

Nhưng Vũ Vũ không trả lời. Cái cô đơn nhất trong khắp thế gian là một tâm hồn đang chuẩn bị sẵn sàng cho chuyến đi xa xôi bí ẩn của mình. Khi những dây ràng buộc cậu với tình yêu và với thế gian cứ lơi lỏng dần từng sợi một, ý nghĩ kì quặc ấy hình như càng choáng lấy tâm trí cậu mạnh mẽ hơn.

Ngày hôm đó trôi qua và ngay cả trong ánh hoàng hôn, họ vẫn có thể trông thấy chiếc lá thường xuân đơn độc níu vào cái cuống của nó trên tường. Thế rồi, cùng với màn đêm buông xuống, gió bấc lại ào ào, trong khi mưa vẫn đập mạnh vào cửa sổ và rơi lộp độp xuống đất từ mái hiên thấp kiểu Hà Lan.

Khi trời vừa hửng sáng thì Lưu Vũ, con người tàn nhẫn, lại ra lệnh kéo mành lên.

Chiếc lá thường xuân vẫn còn đó.

Vũ Vũ nằm nhìn chiếc lá hồi lâu. Rồi cậu gọi Santa đang quấy món cháo gà trên lò hơi đốt.

"Em thật là một đứa bé hư, anh Santa thân yêu ơi", Lưu Vũ nói, "Có một cái gì đấy đã làm cho chiếc lá cuối cùng vẫn còn đó để cho em thấy rằng mình đã tệ như thế nào. Muốn chết là một tội. Giờ thì anh có thể cho em xin tí cháo và chút sữa pha ít rượu vang đỏ và – khoan – đưa cho em chiếc gương tay trước đã, rồi xếp mấy chiếc gối lại quanh em, để em ngồi dậy xem anh nấu nướng".

Một tiếng đồng hồ sau, cậu nói: "Anh Santa thân yêu ơi, một ngày nào đó em hi vọng sẽ được bước trên lễ dường Kandia với anh. 

Buổi chiều, bác sĩ tới và khi ông ra về, Santa kiếm cớ ra ngoài hành lang.

"Được năm phần mười rồi", bác sĩ nói và cầm lấy bàn tay mảnh dẻ run rẩy của Santa, "Chăm sóc chu đáo thì anh sẽ thắng. Và bây giờ tôi phải xuống dưới nhà thăm một bệnh nhân khác, tên là Uno, hình như là một nghệ sĩ thì phải. Cũng lại chứng sưng phổi. Bà cụ là một người già yếu, bệnh tình nguy kịch. Chẳng còn hi vọng gì, nhưng hôm nay bà cụ sẽ vào nằm bệnh viện để được chăm sóc chu đáo hơn".

Hôm sau, bác sĩ bảo Xiu: "Cậu ấy khỏi nguy hiểm rồi, anh đã thắng. Giờ chỉ còn việc bồi dưỡng và chăm nom – thế thôi".

Và buổi chiều hôm đó, Santa tới bên giường Lưu Vũ nằm, thấy bảo bối đang vui vẻ đan một chiếc khăn choàng len màu xanh thẫm rất vô dụng, anh ôm lấy người bối bối lẫn những chiếc gối.

"Anh có chuyện này muốn nói với em, con chuột bạch của anh", Santa nói, "Cụ Uno đã chết vì sưng phổi hôm nay ở bệnh viện rồi. Cụ ốm chỉ có hai ngày. Buổi sáng ngày thứ nhất, bác gác cổng thấy cụ ốm nặng trong căn phòng của cụ ở tầng dưới. Giày và áo quần của cụ ướt sũng và lạnh buốt. Chẳng ai hình dung nổi cụ đã ở đâu trong một đêm khủng khiếp như thế. Nhưng rồi người ta tìm thấy một chiếc đèn bão vẫn còn thắp sáng và một chiếc thang đã bị lôi ra khỏi chỗ để của nó, và vài chiếc bút lông rơi vung vãi, và một bảng pha màu có màu xanh và màu vàng trộn lẫn với nhau, và – em thân yêu ơi, em hãy nhìn ra ngoài cửa sổ, nhìn chiếc lá thường xuân cuối cùng ở trên tường. Em có lấy làm lạ tại sao chẳng bao giờ nó rung rinh hoặc lay động khi gió thổi không? Ồ, em thân yêu, đó chính là kiệt tác của cụ Uno, - cụ vẽ nó ở đấy vào cái đêm mà chiếc lá cuối cùng đã rụng".