css toàn tập
quyển sách này) đó là Pearl không phải là một chuyên gia về CSS mà chỉ là một
“tay ngang trong nghề” mà thôi (cụ thể là Pearl cũng chỉ lên mạng học từ các tài
liệu tiếng Anh chứ cũng không phải qua trường lớp đào tạo bài bản gì cả). Còn về
quyển sách này thì phải nói từ hồi đầu tháng 6 năm rồi (rối chuyện thế đấy, nhưng
ai quen Pearl đều biết Pearl có tính hay “tường trình” vậy mà (smile)), Pearl vào
blog anh Tân thấy ảnh có dịch mấy bài tut CSS từ HTML.net mà trong bài mở đầu
lại có ghi tên các “cao thủ” CSS trên Opera: chị Hiền, chị Liên, Phạm Lâm, và cả
Pearl (còn ai nữa không thì quên rồi, tại ảnh giấu mấy bài này rồi). Đúng là rối
chuyện thật, chả nhẽ lại đi khiếu nại cái chuyện “Pearl chỉ là tay ngang thôi” sao.
Thôi thì có người bảo mình là “cao thủ” cũng cứ chịu vậy, nhưng ngặt cái “có tiếng
phải có miếng” chứ, các “cao thủ” kia thì điều có viết tut, tip hướng dẫn làm blog,
sửa skin cả. Trong khi đó, mình lại chả viết gì cho cộng đồng thì đâu có được
(không phải Pearl lười, tại mấy người kia viết hết rồi đó chứ, với lại Pearl cũng
không thích viết tut, tip như họ, trông cứ như công thức nấu ăn vậy (big green)),
nên Pearl mới nhào vô xin dịch mấy bài coi như là mình đóng góp tí đỉnh cho cộng
đồng (ặc, cũng là có ý dụ dỗ các “cao thủ” kia vào chia phần thôi, cứ bao nhiêu
“cao thủ” như thế này thì có thêm chục bài nữa cũng 1 tuần là xong (roll eyes)…
ảnh mừng quá, cho dịch 2 bài cuối (chuối, người ta đang muốn làm ngay mà, bảo
dịch bài cuối chẳng phải dụ dỗ Pearl lười biếng đó sao, mà kệ)… Tới cuối tháng 6,
ảnh về quê nghỉ hè, về được rồi thì trốn biệt luôn, Pearl cũng quên mất luôn… tới
tháng 8 mới thấy anh lên blog: không rảnh, lâu lâu về quên, cần thời gian với gia
đình (ai đọc blog anh này cũng biết “người yêu vợ” rồi)… đã thế Pearl dịch tất cho
xong… tới trung tuần tháng 8, bắt đầu dịch,… người học dở Anh văn mà dịch mau
ghê, dịch hơn 10 ngày là hết 16 tut luôn… định tháng 9, biên tập lại rồi phát
hành… Định là thế, nhưng tới tháng 9, Pearl cài lại máy 1 phát, rồi lo lùng sục,
nhồi nhét phần mềm, sách, nhạc vào lại ổ cứng, tốn những hai tuần,… quên tập 2,
mấy bài tut đó đành xếp xó tiếp… Mãi tới tháng rồi, cụ thể là sau Giáng Sinh 3
ngày, Pearl lại lôi 16 bài dịch đó ra biên tập lại (hem phải tại siêng đột xuất, mà tại
sắp hết năm với lại đây cũng là hoạt động kỷ niệm ngày thành lập WallPearl’s
Blog), biên tới, biên lui tốn cả tuần mới xong. Đọc lại mới thấy, 16 tut của HTML
dot net còn thiếu nhiều cái lắm. Thế là lại lấy thêm tài liệu từ W3 School để bổ
Trang 7
Simple CSS Standard Edition WallPearl
khuyết, rồi lại muốn lấy thêm nhiều tài liệu khác thêm vô, thêm cả CSS3 vô, rốt lại
trông nó hỗn hợp quá nên sau cùng Pearl phân ra 2 bản:
Bản Simple CSS Standard Edition: Bao gồm nội dung chủ yếu từ 16 tut của
HTML.Net, chỉ bổ sung 1 số chỗ về cú pháp CSS và độ ưu tiên của CSS.
Bản Simple CSS Advanced Edition: Bao gồm nội dung của HTML.Net trộn
với W3 School có thêm phần phụ lục về CSS3 và nhiều thứ cần thiết khác.
Phần “tường trình” tới đây là kết thúc. Chắc chắn là ít có quyển sách nào lại
có phần tường trình như quyển sách này (chí ít thì không có quyển sách in nào lại
viết vụ này). Điều này chẳng qua là Pearl dở văn, không viết uốn éo, ẻo lả được,
chỉ biết viết theo những gì mình nghĩ, theo những gì mình biết thôi (smile)
Do đây là lần đầu tiên Pearl thực hiện một quyển sách hướng dẫn về một đề
tài tin học, hơn nữa do khả năng kiến thức, kiến văn hạn hẹp nên chắc chắn quyển
sách này vẫn còn rất nhiều thiếu sót, nên Pearl rất mong nhận được ý kiến đánh giá
của mọi người.
Sau cùng, Pearl xin chân thành gửi lời cảm ơn tới HTML.Net, W3 School,
CSS3.Info và nhiều trang web khác đã cung cấp tài liệu để Pearl hoàn thành quyển
sách này. Cảm ơn tất cả các bạn blogger đã ủng hộ, cổ vũ Pearl trong thời gian vừa
qua.
Mọi ý kiến đóng góp có thể post trực tiếp trên các blog của Pearl hoặc qua
địa chỉ email [email protected] hoặc [email protected]
Tháng 1, năm 2008
.:WallPearl:.
Trang 8
Simple CSS Standard Edition WallPearl
Bài 1: Giới Thiệu
1.1. CSS là gì?
Trong lĩnh vực xây dựng, chúng ta có trang trí nội thất; trong lĩnh vực thẩm
mỹ - làm đẹp, chúng ta có kỹ thuật make-up; còn trong lĩnh vực thiết kế web chúng
ta có CSS. Đây chỉ là một định nghĩa giàu hình ảnh của Pearl thôi (nhưng cũng
thực tế nhỉ (smile). Còn CSS (Cascading Style Sheets mà Pearl t ạm dịch là tờ mẫu
theo Style Sheets) là một ngôn ngữ quy định cách trình bày cho các tài liệu viết
bằng HTML, XHTML, XML, SVG, hay UML,…
1.2. Tại sao CSS?
Nếu bạn đã từng học qua HTML thì cũng biết HTML cũng hỗ trợ một số
thuộc tính định dạng cơ bản cho text, picture, table, … nhưng nó không thật sự
phong phú và chính xác như nhau trên mọi hệ thống. CSS cung cấp cho bạn hàng
trăm thuộc tính trình bày dành cho các đối tượng với sự sáng tạo cao trong kết hợp
các thuộc tính giúp mang lại hiệu quả. Ngoài ra, hiện tại CSS đã được hỗ trợ bởi tất
cả các trình duyệt, nên bạn hoàn toàn có thể tự tin trang web của mình có thể hiển
thị hầu như “như nhau” dù trên một hệ thống sử dụng Windows, Linux hay trên
một máy Mac miễn là bạn đang sử dụng một phiên bản trình duyệt mới nhất.
Sử dụng các mã định dạng trực tiếp trong HTML tốn hao nhiều thời gian
thiết kế cũng như dung lượng lưu trữ trên đĩa cứng. Trong khi đó CSS đưa ra
phương thức “tờ mẫu ngoại” giúp áp dụng một khuôn mẫu chuẩn từ một file CSS ở
ngoài. Nó thật sự có hiệu quả đồng bộ khi bạn tạo một website có hàng trăm trang
hay cả khi bạn muốn thay đổi một thuộc tính trình bày nào đó. Hãy thử tưởng
tượng bạn có một website với hàng trăm trang và bạn muốn thay đổi font chữ hay
màu chữ cho một thành phần nào đó. Đó thật sự sẽ là một công việc buồn chán và
tốn nhiều thời gian. Nhưng với việc sử dụng CSS việc đó là hoàn toàn đơn giản
cũng như là bạn có một trò ma thuật nào đó.
Ngoài ra, CSS còn cho phép bạn áp đặt những kiểu trình bày thích hợp hơn
cho các phương tiện khác nhau như màn hình máy tính, máy in, điện thoại,…
Trang 9
Simple CSS Standard Edition WallPearl
CSS được cập nhật liên tục mang lại các trình bày phức tạp và tinh vi hơn.
1.3. Học CSS cần những gì?
Thật sự không có một điều kiện gì được quy định khi học CSS. Nhưng ở
một khía cạnh nào đó thì một sự chuẩn bị cho một cuộc hành trình dù là dễ nhất
vẫn không thừa vì ít nhất nó sẽ giúp bạn làm tốt hơn.
Hành trang thứ nhất mà bạn nên có là một kiến thức về HTML, nó không
thật sự cần thiết nếu bạn chỉ dùng CSS để trình bày cho một trang HTML có sẵn
(như làm skin cho blog chẳng hạn), nhưng bạn vẫn cần biết ý nghĩa một số thẻ
HTML, nó sẽ có ích khi bạn viết CSS. Tuy nhiên, nếu bạn muốn tự thiết kế, trình
bày một trang web của riêng mình thì tùy theo quy mô trang web, b ạn cần phải học
thêm cả HTML, XHMTL, Javascript và một số ngôn ngữ lập trình web khác.
Hành trang thứ hai chính là một trình soạn thảo văn bản để bạn có thể viết
mã CSS. Ở đây, Pearl khuyên bạn nên sử dụng một trình soạn thảo đơn giản như
Notepad, Wordpad trong Windows hay Pico trong Linux, Simple Text trong Mac.
Nó sẽ giúp bạn chắc là code là của bạn và không có bất kỳ một sự can thiệt nào từ
chương trình như khi dùng DreamWeaver, FrontPage, Golive,…
Hành trang thứ ba của bạn chính lả một phiên bản mới nhất của trình duyệt
mà bạn thường dùng.
Và một điều nữa mà Pearl muốn đề nghị đó là các bạn hãy dành một ít thời
gian để thực hành CSS sau mỗi bài học nó sẽ thật sự có ích cho bạn. Thực hành
chẳng những giúp bạn vận dụng nhuần nhuyễn các bài học mà còn có tác dụng
explain ngược lại những lý thuyết mà bạn chưa hiểu.
Bây giờ nếu bạn đã thật sự chuẩn bị chúng ta hãy chuyển qua chương tiếp
theo để thật sự bước chân vào thế giới CSS.
Trang 10
Simple CSS Standard Edition WallPearl
Bài 2: Một Số Quy Ước Về Cách Viết CSS
2.1. Cú pháp CSS:
Để tìm hiểu cú pháp CSS chúng ta hãy thử xem một ví dụ sau.
Ví dụ: Để định màu nền cho một trang web là xanh nhạt (light cyan) chúng ta dùng
code sau:
+ Trong HTML: <body bgcolor=”#00BFF3”>
+ Trong CSS: body { background-color:#00BFF3; }
Nhìn qua ví dụ trên ít nhiều chúng ta cũng thấy được mối tương đồng giữa
các thuộc tính trong HTML và CSS cho nên nếu bạn đã học qua HTML thì cũng sẽ
rất dễ dàng tiếp thu CSS. Đó là một chút lợi thế của câu chuyện hành trình mà
Pearl đã nói ở bài trước. Nhưng không sao cả, bây giờ hãy nhìn vào ví dụ của
chúng ta và các bạn xem nó có giống với cấu trúc sau không nhé.
Cú pháp CSS cơ bản:
Selector { property:value; }
Trong đó:
+ Selector: Các đối tượng mà chúng ta sẽ áp dụng các thuộc tính trình bày. Nó là
các tag HTML, class hay id (chúng ta sẽ học về 2 thành phần này ở bài học sau).
Ví dụ: body, h2, p, img, #title, #content, .username,…
Trong CSS ngoài viết tên selector theo tên tag, class, id. Chúng ta còn có th ể
viết tên selector theo phân cấp như để chỉ các ảnh ở trong #entry, chúng ta viết
selector là #entry img, như vậy thì các thuộc tính chỉ định sẽ chỉ áp dụng riêng cho
các ảnh nằm trong #entry.
Khi viết tên cho class, đôi khi sẽ có nhiều thành phần có cùng class đó, ví dụ
như thẻ img và thẻ a cùng có class tên vistors nhưng đây lại là hai đối tượng khác
nhau, 1 cái là ảnh của người thăm, 1 cái là liên kết tới trang người thăm. Nên nếu
Trang 11
Simple CSS Standard Edition WallPearl
khi viết CSS ta ghi là .visitors { width:50 } thì sẽ ảnh hưởng tới cả hai thành phần.
Nên trong trường hợp này, nếu bạn có ý dùng CSS đó chỉ riêng phần ảnh thì chỉ
nền ghi là img .visitors thôi.
Một lối viết tên selector nữa đó là dựa trên tên các thuộc tính có trong
HTML. Ví dụ trong HTML ta có đoạn mã như vầy: <input name=”Search”
type=”Text” value=”Key Word”>. Để áp dụng thuộc tính CSS cho riêng ô tìm
kiếm này chúng ta sẽ dùng selector input[name=”Search”].
Ngoài việc viết tên selector cụ thể, chúng ta cũng có thể dùng một selector
đại diện như * { color:red } sẽ tác động đến tất cả các thành phần có trên trang web
làm cho chúng có text màu đỏ.
+ Property: Chính là các thuộc tính quy định cách trình bày. Ví dụ: backgroundcolor, font-family, color, padding, margin,…
Mỗi thuộc tính CSS phải được gán một giá trị. Nếu có nhiều hơn một thuộc
tính cho một selector thì chúng ta phải dùng một dấu ; (chấm phẩy) để phân cách
các thuộc tính. Tất cả các thuộc tính trong một selector sẽ được đặt trong một cặp
ngoặc nhọn sau selector.
Ví dụ: body { background:#FFF; color:#FF0000; font-size:14pt }
Để dễ đọc hơn, bạn nên viết mỗi thuộc tính CSS ở một dòng. Tuy nhiên, nó
sẽ làm tăng dung lượng lưu trữ CSS của bạn.
Ví dụ: body {
background:#FFF;
bolor:#FF0000;
font-size:14pt
}
Đối với một trang web có nhiều thành phần có cùng một số thuộc tính,
chúng ta có thể thực hiện gom gọn lại như sau:
h1 { color:#0000FF;
text-transform:uppercase }
Trang 12
Simple CSS Standard Edition WallPearl
h2 {
color:#0000FF;
text-transform:uppercase;
}
h3 {
color:#0000FF;
text-transform:uppercase;
}
h1, h2, h3 {
color:#0000FF;
text-transform:uppercase;
}
+ Value: Giá trị của thuộc tính. Ví dụ: như ví dụ trên value chính là #FFF dùng để
định màu trắng cho nền trang.
Đối với một giá trị có khoảng trắng, bạn nên đặt tất cả trong một dấu ngoặc
kép. Ví dụ: font-family:”Times New Roman”
Đối với các giá trị là đơn vị đo, không nên đặt một khoảng cách giữa số đo
với đơn vị của nó. Ví dụ: width:100 px. Nó sẽ làm CSS của bạn bị vô hiệu trên
Mozilla/Firefox hay Netscape.
Chú thích trong CSS:
Cũng như nhiều ngôn ngữ web khác. Trong CSS, chúng ta cũng có thể viết chú
thích cho các đoạn code để dễ dàng tìm, sửa chữa trong những lần cập nhật sau.
Chú thích trong CSS được viết như sau /* Nội dung chú thích */
Ví dụ:
/* Màu chữ cho trang web */
body {
color:red
}
Trang 13
Simple CSS Standard Edition WallPearl
2.2. Đơn vị CSS:
Trong CSS2 hỗ trợ các loại đơn vị là đơn vị đo chiều dài và đơn vị đo góc,
thời gian, cường độ âm thanh và màu sắc. Tuy nhiên, sử dụng phổ biến nhất vẫn là
đơn vị đo chiều dài và màu sắc. Sau đây là bảng liệt kê các đơn vị chiều dài và màu
sắc dùng trong CSS.
Đơn vị chiều dài
Đơn vị Mô tả Đơn vị Mô tả
% Phần trăm ex 1 ex bằng chiều cao của chữ x
in thường của font hiện hành.
Do đó, đơn vị này không
những phụ thuộc trên kích cỡ
font chữ mà còn phụ thuộc
loại font chữ vì cùng 1 cỡ
14px nhưng chiều cao chữ x
của font Times và font
Tohama là khác nhau.
in Inch (1 inch = 2.54 cm)
cm Centimeter
mm Millimeter
em 1 em tương đương kích thước
font hiện hành, nếu font hiện
hành có kích cỡ 14px thì 1 em
= 14 px. Đây là một đơn vị rất
hữu ích trong việc hiển thị
trang web.
pt Point (1 pt = 1/72 inch)
pc Pica (1 pc = 12 pt)
px Pixels (điểm ảnh trên màn
hình máy tính)
Đơn vị màu sắc
Đơn vị Mô tả
Color-name Tên màu tiếng Anh. Ví dụ: black, white, red, green, blue,
cyan, magenta,…
RGB (r,g,b) Màu RGB với 3 giá trị R, G, B có trị từ 0 – 255 kết hợp với
nhau tạo ra vô số màu.
RGB
(%r,%g,%b)
Màu RGB với 3 giá trị R, G, B có trị từ 0 – 100% kết hợp.
Hexadecimal
RGB
Mã màu RGB dạng hệ thập lục. Ví dụ: #FFFFFF: trắng,
#000000: đen, #FF00FF: đỏ tươi.
Trang 14
Simple CSS Standard Edition WallPearl
2.3. Vị trí đặt CSS:
Ở trên chúng ta đã tìm hiểu về cú pháp viết CSS, nhưng còn đặt nó ở đâu
trong tài liệu HTML? Trong phần này, Pearl xin giới thiệu với các bạn về vấn đề
này.
Chúng ta có ba cách khác nhau để nhúng CSS vào trong một tài liệu HTML
+ Cách 1: Nội tuyến (kiểu thuộc tính)
Đây là một phương pháp nguyên thủy nhất để nhúng CSS vào một tài liệu
HTML bằng cách nhúng vào từng thẻ HTML muốn áp dụng. Và dĩ nhiên trong
trường hợp này chúng ta sẽ không cần selector trong cú pháp.
Lưu ý: Nếu bạn muốn áp dụng nhiều thuộc tính cho nhiều thẻ HTML khác nhau thì
không nên dùng cách này.
Ở ví dụ sau chúng ta sẽ tiến hành định nền màu trắng cho trang và màu chữ xanh lá
cho đoạn văn bản như sau:
<html>
<head>
<title>Ví dụ</title>
</head>
<body style=”background-color=#FFF;”>
<p style=”color:green”>^_^ Welcome To WallPearl’s Blog ^_^</p>
</body>
</html>
+ Cách 2: Bên trong (thẻ style)
Thật ra nếu nhìn kỹ chúng ta cũng nhận ra đây chỉ là một phương cách thay
thế cách thứ nhất bằng cách rút tất cả các thuộc tính CSS vào trong thẻ style (để
tiện cho công tác bảo trì, sửa chữa ấy mà).
Trang 15
Simple CSS Standard Edition WallPearl
Cũng ví dụ làm trang web có màu nền trắng, đoạn văn bản chữ xanh lá, chúng ta sẽ
thể hiện như sau:
<html>
<head>
<title>Ví dụ</title>
<style type=”text/css”>
body { background-color:#FFF }
p { color:#00FF00 }
</style>
</head>
<body>
<p>^_^ Welcome To WallPearl’s Blog ^_^</p>
</body>
</html>
Lưu ý: Thẻ style nên đặt trong thẻ head.
Đối với những trình duyệt cũ, không thể nhận ra thẻ <style>. Theo mặc định, thì
khi một trình duyệt không nhận ra một thẻ thì nó sẽ hiện ra phần nội dung chứa
trong thẻ. Như ở ví dụ trên, nếu trình duyệt không hỗ trợ thẻ style thì 2 dòng CSS:
body {background-color:#FFF } p { color:#00FF00 } sẽ hiện ra trên trình duyệt.
Để tránh tình trạng này, bạn nên đưa vào thêm dấu <!-- ở trước và --> ở sau khối
code CSS. Như ví dụ trên sẽ viết lại là:
<style type=”text/css”>
<!-- body { background-color:#FFF }
p { color:#00FF00 } -->
</style>
Trang 16
Simple CSS Standard Edition WallPearl
+ Cách 3: Bên ngoài (liên kết với một file CSS bên ngoài)
Tương tự như cách 2 nhưng thay vì đặt tất cả các mã CSS trong thẻ style
chúng ta sẽ đưa chúng vào trong một file CSS (có phần mở rộng .css) bên ngoài và
liên kết nó vào trang web bằng thuộc tính href trong thẻ link.
Đây là cách làm được khuyến cáo, nó đặc biệt hữu ích cho việc đồng bộ hay
bảo trì một website lớn sử dụng cùng một kiểu mẫu. Các ví dụ trong sách này cũng
được trình bày theo kiểu này.
Nào bây giờ chúng ta hãy mở Notepad lên và thử thực hiện theo ví dụ sau:
Đầu tiên chúng ta sẽ tạo ra một file vidu.html có nội dung như sau:
External
CSS File
Web Pages
Chỉ cần thay đổi nội
dung 1 file CSS, tất cả
các trang web sẽ được
cập nhật ngay lập tức
Trang 17
Simple CSS Standard Edition WallPearl
<html>
<head>
<title>Ví dụ</title>
<link rel=”stylesheet” type=”text/css” href=”style.css” />
</head>
<body>
<p>^_^ Welcome To WallPearl’s Blog ^_^</p>
</body>
</html>
Sau đó hãy tạo một file style.css với nội dung:
body {
background-color:#FFF
}
p {
color:#00FF00
}
Hãy đặt 2 file này vào cùng một thư mục, mở file vidu.html trong trình duyệt của
bạn và xem thành quả.
Lưu ý:
Để lưu 1 file với 1 đuôi khác .txt trong Notepad chúng ta ch ọn Save as type
là All Files. Có thể chọn Encoding là UTF-8, nếu bạn chú thích CSS bằng tiếng
Việt.
Trong CSS chúng ta còn có thể sử dụng thuộc tính @import để nhập một file
CSS vào CSS hiện hành. Cú pháp: @import url(link)
Trang 18
Simple CSS Standard Edition WallPearl
2.4. Sự ưu tiên:
Trước khi thực thi CSS cho một trang web. Trình duyệt sẽ đọc toàn bộ CSS
mà trang web có thể được áp dụng, bao gồm: CSS mặc định của trình duyệt, file
CSS bên ngoài liên kết vào trang web, CSS nhúng trong thẻ <style> và các
Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Net