BAI 1: CAC THOI KY TUOI CUA TRE

I-THOI KY PHAT TRIENT TRONG TU CUNG

1-Gioi han

+giai doan phoi thai :3 thang dau

+giai doan rau thai : 6 thang cuoi

2-Dac diem sinh ly

-3 thang dau thoiky hinh thanh cac phu tang va tao hinh thai nhi

-6thang cuoi la thoi ky phat trien thai nhi , day la thoi ky thai nhi lon rat nhanh ve khoi luong va hoan thien dan ve chuc nang cac co quan

-Su hinh thanh va phat trien thai nhi hoan toa phu thuoc vao tinh trang suc khoe (the chat , tinh than , xA hoi va benh tat )cua nguoime

3- Dac diem benh ly

-trong 3 thang dau : neu nguoi me bi nhiem virus nhu cum , can cum , rubeole, hoac sudung 1 so thuoc chong ung thu , hay 1 so thuoc khc nhu tetracylin, gardenal.... co the se gay roi loan qua trinh hinh thanh thai nhi , dan den quai thai va cac di tat  bam sinh :  sut moi , ho ham ech , tim bam sinh, tit hau mon...

-trong 6 thang cuoi :giai doan phat trien thai nhi tang sinh ve so luong va kich thuoc te bao .Su tac dong qua muc den thai nhi thong qua nguoi me nhu : an uong kem , lao song nang , bi nga hoac cac benh man tinh  co the dan den tinh trang suy dinh duong bao thai , thai chet luu , de non, de yeu ....

4-Cham soc va quan  ly thai nghen

-An uong day du , can doi va ca so luong va chat luong : dam, duong, mo, vitamin, va muoikhoang can dac biet chu y den chat dam 

-Tao moi dieu kien de nguoi me thoai mai ve tinh than , tranh lao dong nang , tranh te nga , khong di lai nhieu tren duong go ghe , nhat la trong thang cuoi cua thoi ky thai nghen

-Tranh tiep xuc voi cac chat doc nhu thuoc diet co ,tru sau ,thuyngan .Tranh dung cac loai thuoc nhu tetracylin, thuoc phien,thuoc la , thuoc chong ung thu hoac thuoc an than nhu gardenal..

-Phong tranh cac benh lay lan do virus nhu : cum,can cum , rubeole, adonevirus ,sot phat ban va cac benh do ky sinh trung nhu giun moc , toxoplasmosis hay cac benh hoa lieu nhu lau , giang mai , ...nhat la trong 3 thang dau cua thoi ky thai nghen

-Khong nen co thai khi nguoi me bi benh man tinh nhu benh van tim, suy tim , suy gan, suy than, suy tuy , xo phoi ,tam than ,.,,,,

-Kham thai dinh ky ,deu dan  de co nhung loi khuyen kip thoi , chinh xac va huu ich

-Huong dan ba me co thai di tiem phong uon van

-Cham soc ba me khico thai va do de an toan

II- THOI KY SO SINH

-1-Gioi han: tinh tu luc tre ra doi den khi tre tron 4 tuan

2-Dac diem dinh ly

-thoi ky nay chu yeu la su thich nghi cua tre voi moi truong ben ngoai tu cung ,

-sau khi ra doi cung voi tieng khoc trao  doi , tre  bat dau tho bang phoi , vong tuan hoan kin bat dau hoat dong thay cho vong tuan hoan rau thai , tre bat dau bu ,he tieu hoa  bat dau lam viec . than bat đâu dam nhiem viec dieu hoa moi truong ben trong co the (noi moi ),Tat ca cac nhiem vu nay truoc day do rau thai dam nhiem

-Co the tr luc nay con rat non yeu ,c autao va chuc nang cua cac co quan chua duoc hoan thien đayu ,He than kinh cua tre luon trong tinh trang  bi uc che , nen tre ngu suot ngay

-Mot so hien tuong sinh ly xay ra trong thoi ky nay la :do da sinh ly , vang da sinh ly , bong da sinh ly, sut can sinh ly, giam chieu cao sinh ly , tang truong luc co sinh ly , rung ron ,ia phan su ,than nhiet khong on dinh

3-Dac diem benh ly

-Do co the tre con rat non yeu cho nen tre rat de bi benh va benh thuong dien bien nang , de dan den tu vong .qua thong ke lua tuoi nay co ti le tu vong cao nhat

-Dung dauve benh tat trong lua tuoi so sinh la cac benh nhiem trung nhu viem ron, uon van ron,viem da, viem phoi , nhiem trung mau ,va cac benh nhiem trung khac

-Dung thu 2 la cac benh do roi loan qua trinh hinh thanh va phat trien thai nhi : qquai thai , de non, cac di tat bam sinh nhu sut moi , ho ham ech , tit hau mon, lo bang quang , timbam sinh ....

-Sau cung la cac benh lien quan den qua trinh sinh de : ngat , buou huyet thanh, gay xuong, chay mau nao- mang nao...

4- Cham soc va nuoi duong

-Neu co the cho tre bu ngay sau sinh cang som cang tot

-Giu ve sinh cho tre: ron,da ,ta lot sach se

-Giu am cho tre ve mua lanh .thoang mat ve mua nong

-Huong dan cho ba me ve cach cho con bu

-Giao duc ba me ve che do an cua me va con , cho tre uong VIcasol(vit K) lieu du phong xuat huyet nao - mang nao

-Huong dan ba me dua tre di tiem chung day  du va dung ky han

-Huong dan cho ba me biet theo doi cac hien tuong sinh ly cua tre va biet khi nao phai dua tre di kham

III-THOI KY BU ME

1-Gioi han: tinh tu khi tre duoc 4 tuan tuoi toi khi tre duoc 12 thang tuoi

2-Dac diem sinh ly

-O thoi ky nay , tre lon rat nhanh , chi sau 12 thang ,trong luong cua tre tang  gap 3 lan , chieu cao tang gap ruoi , vong dau tang them 35% so voi luc tre ra doi

-De dam bao cho tre lon nhanh , nhu cau dinh duong cua tre trong lua tuoi nay rat cao  120-130Kcal/kg/Ngay

-Cau tao va chuc nang ong tieu hoa chua hoan thien , do vay de dam bao nhu cau dinh duong cao  thi thuc an tot nhat cho tre o lua tuoi nay la sua me .Sau 5 thang tuoi nen bat dau cho tre an sam

-Hoat dong cua he than kinh cao cap duoc hinh thanh , tre phat trien nhanh ve tam than va van dong .Luc ra doi tre chi biet khoc va 1 so phan xa bam sinh /khi tre 1 tuoi ,da biet dung , cam do vat , tap noi va hieu duoc nhieu dieu

3-Dac diem benh lý

-Do nhu cau dinh duong cao , tre lon rat nhanh chuc nang  ong tieu hoa chua hoan thien nen tre de bi roi loan tieu hoa  , ia chay , suy dinh duong va coi xuong

-Tre duoi  6 thang it bi benh lay nhu soi  do co khang the do me truyen sang day la mien dich thu dong

-Tre tren  thang tuoi hay bi cac benh lay nhu: soi, ho ga , thuy dau do he thong dap ung mien dich con yeu mien dich thu dong lai giam dan

4-Cham soc va nuoi duong

-Thuc an chinh cua tre la sua me, can giao duc ba me cho tre bu the nhu cau

-Sau 5 thang tuoi cho tre an sam , can huong dan cho ba me biet cach cho tre an sam 

+an tu it den nhieu, thay the dan nhhung bua bu me bang cac bua an sam

+An tu loang den đac dan

+Tap cho tre quen dan voi tung mon an mot

+Thuc an sam phai de tieu .phu hop voi lua tuoi va phai đay du cac chat(o vuong thuc  an )

+phai dam bao  ve sinh trong an uong

-Giao duc ba me du tre di tiem phong 7 benh truyen nhiem theo dung lich

IV- THOI KY RANG SUA

1-Gioi han

-Tinh tu khi tre 1 tuoiden khi tre 6 tuoi  chia lam 2 giai goan

+tuoi vuon tre: 1-3 tuoi

+tuoi mau giao :4-6 tuoi

2-Dac diem sinh ly

-O thoi ky nay , tre lon cham hon so voi thoiky bu me , chuc nang cac bo phan  duoc hoan thien dan

-Chuc nang van dong o thoi k y nay  phat trien rat nhanh  : 1 tuoi moi tap di , 2 tuoi tre di lai rat le . 3-4 tuoi da biet mua , lam duoc nhung dong tac don gian de phuc vu minh (an bang thia , rua tay, mac quan ao ),luc 6 tuoi tre se tap ve ,tap viet 

-He thong than kinh cao cap phat trien manh .Luc 1-2 tuoi tre moi tap noi , 3 tuoi tre noi soi , 4 tuoi tre biet hat va thuoc nhieu bai tho , 6 tuoi tre bat đau di hoc

-Tre hieu dong ,ham thich tim hieu moi truong xung quanh ,thich tiep xuc voi ban be va nguoi lon, tre hay bat chuoc , vi vay nhung hanh vi xau, tot cua nguoi lon deu anh huong den tinh tinh , nhan cach cua tre 

-6 thang tre bat dau moc rang sua ,KHi duoc 24- 30 thang thi tre da cô du 20 rang sua

3-Dac diem benh ly

-Do tiep xuc rong rai voi moi truong xung quanh , cho nen tre de mac cac benh lay nhu : cum , soi,ho ga , bach hau ,bai liet ,lao ,giun .

-Tre 1-3 tuoi hay bi cac benh nhiem khuan ho hap cap tinh ,tieu chay

-Tre 3-6 tuoi do he thong dap ung mien dich da phat trien ,cho nen de bi cac benh  di ung hay nhiem trung-di ung nhu :man ngua ,hen ,,viem cau thancap , than nhiem mo

4-Cham soc va nuoi duong

--Cham soc va giao duc tre o lua tuoi nay co y nghia quan trong trong viec hinh thanh nhan cach cua tre sau nay

+Giao duc cho tre co y thuc ve sinh ,rua tay truoc khi an , khong an nhung gi da roi xuong dat ,rua tay sau khi dai tieu tien ,khonog choio noi ban  bui thuong xuyen phai tam rua ,giu gin quan ao sach se

+Tao dieu kien de tre hoat dong vui choi ngoai troi

+Huong dan cach an mac,di giay dep dung theo mua

+Somcach ly cac chau bi benh

+Huong dan ba me, nguoitrong giu tre ve cach phong tranh tai nan tai nha : nga , bong nuoc soi  , dien giat , chet duoi.......

V -THOI KU THIEU NIEN

1-Gioi han

-tinh tu khi tre duoc 6 tuoi den khi tre15 tuoi va duoc chia thanh 2 giai doan

+tuoi hoc sinh nho : 6-12 tuoi

+tuoi hoc sinh lon hay tientuoi day thi  :12-15 tuoi

2-Dac diem sinh ly

-Cau tao va chuc nang cac bo phan da hoan chinh

-Tri tue cua tre phat trien rat nhanh :Tre co khac nang tiep thu hoc duong tu duy ,sang tao  va ung xu kheo leo

-tam sinh ly gioi tinh rat ro ret

- Rang vinh vienthay the dan rang sua

- He thong co phat trien manh

-tre 6-7 tuoi phat trien manh vechieu cao

-Tre 8-12 tuoi phat trien cham ve chieu cao

-Tre 13 -18 tuoi chieu caolai bat dau lon rat nhanh

3-Dac diem benh ly

-benh ly o tuoi nay gan giong nguoi lon

-Tre  hay bi ca  benh nhiem trung - di ung nhu thap tim ,hen, viem hong , viem amidan

-Tre co the bi cac benh do sai lam ve tu the nguoi khi hoc nhu gu , veo cot song ,can thi

4-Giao duc phong benh

-Giao duc cho tre em lam tot ve sinh rang mieng , tranh nhiem lanh

-Phat hien som benh viem hong ,thap tim de dieu tri kip thoi

-Huong dan tre ngoi hoc dung tu the , ban ghe trong nha truong phai co kich co phu hop voi tung lua tuoi

-Phat hien nhung tre bi can thi ,diec de  deo kinhhoac deo may nghe giup cho tre hoc tap tot 

VI-THOI KY DAY THI

1-Gioi han: tuy thuoc vao moi truong xa hoi

- Tre gai day thi som hon , thuong bat dau 13-14 tuoi , ket thuc lua 18 tuoi

-Tre trai ,tuoiday thi muon hon  , thuong bat dau 15-16 tuoi  ket thuc 19-20  tuoi

2-Dac diem sinh ly

-tTre lon rat nhanh

-Bien doi nhieu ve tam sinh ly

-Hoat dong cua cac tuyen noi tiet , nhat la tuyen sinh duc chiem uu the

-Chuc nang cua co quan sinhduc da truong thanh

3-Dac diem benh ly 

-Tre emo tuoi nay rat it bi cac benh nhiem khuan

-Lua tuoi nayco ti  le tu vong thap nhat

-Tre de bi cac roi loan ve  tam than va tim mach

-Thuongphat hien thay nhung di tat o coquan sinh duc

-Bieu hien lamsang cua cac benh o lua tuoi nay cung giong nhi o nguoi lon

4-Giao duc suc khoe

-Can giao duc co tre biet  yeu the duc the thao , ren luyenthan the , gop phan cho co the phat trien tot can doi

-Giao duc gioi tinh , quan he nam nu lanh  manh

-De phong cac benh do quan he  tinhduc ,nghien hut gay nen

 BAI 2 : SU PHAT TRIEN  VE THE CHAT O TRE EM

7-Ty le cac phan co the tre em

-ty le cac phanc o the tre em khac voi nguoi lon,Nhin chung tre em co dau tuong doi to , chan va tay thuong tuong doi ngan so voi kich thuoc toan co the .Dan dan ve sau , ,do chan dai nhanh ra nen chieu cao cua dau giam dimot cach  tuong doi ,theo tuoi ,con chieu dai tuong doi va tuyet doi cua chan va tay lai duoc tang len ro ret

8 - Cac yeu to anh huong den su phat trien the chat cua tre em

- co rat  nhieu yeu to anh huong den su phat trien the chat cua tre em va co the chia lam 2 nhom la yeu to noi sinh va yeu to ngoai sinh

8.1-cac yeu to noi sinh

-vai tro cua cac tuyen noi tiet  : tuyen yen , tuyen giap , tuyen can giap, tuyen thuong than va tuyen sinh duc

-Yeu to di truyen lien quan den chung toc, gen

-cac di tat bam sinh

- Vai tro cua he than kinh

8.2-Yeu to ngoai sinh

-Dinhduong dong mot vait ro vo cung quan torng

-Benh tat nhat la cac benh man tinh

-Giao duc the thao

- Khi hau va moi truong

 BAI 3 : CHAM SOC TRE SUY DINH DUONG - YHCT

I-DAICUONG

-Benh suy dinh duong tre em , y hoc dan toc thuong goi la chung Cam , benh nayluon co su lien quan den suhoat dong tieu hoa that thuong (tich tre do an, trung tich ) nen YHCT goi la Cam tich

-KHa nang chua SDD tre em bang YHCT dem laiket qua tot

-SDD do 1 chua nhu ia chay , Do 2 , ia chay suy dinhduong  , YHCT goi la ty hu gay chung cam , Do 3 goi la Can cam ( Can la kho )

II- PHAN LOAI CHUA BENH

1-SDD do II  - ia chay suy dinh duong : do ty hu congoi la TY Cam

1.1-Trieu chung : Mat vang, nguoi gay , mieng kho ,khat nuoc ,trieu nhiet , soi bung , ia chay

-Co truong hop do tan dich giam gay am hu sinh tao bon , bung to ,gan xanh noi len,nuoc giai dac trang , reu luoi trang

1.2-Phuong phap chua : Bo khi , bo ty vi la chinh

BAI THUOC  : bach truat (08g) , y di ( 10g) , hoai son ( 12g) , sa nhan ( 04g), cam thao nam ( 08g) mach mon ( 08g)

2-SDD do III - suy dinh duong the  kho : Do khi huyet hu  , can than hu , YHCT goila Can Cam

2.1-Trieu chung : Nguoi gay , da kho , bo mat nguoi gia , tinhthan met moi , an kem,bieng an , khoc nho ,reu luoi mong kho , long toc kho

-Ngoai ra con mot so trieu chung khac : kho loet giac mac , loet mieng , lang dong sac to ,tu ban ,phu thung..

2.2-Phuongphap chua : Bo khi huyet , bo can than ty vi

Bai thuoc : BAT Chan Thang Gia Giam

dangsam(08g) , phuc linh (06g), bach truat?(08g) , camthao(04g) , xuyen khung(06g), xuyen quy(08g), thuc dia(08g)  bach thuoc(08g)

III-CHUA SDD BANG PHUONG PHAP CHAM CUU

-Thuong dung phep cuu cac huyet : tam du , ty du , vi du , cao hoang du , tuc tam  ly , tam amgiao

-Cham cuu  huyet Tu phung : dung kim tam lang cham vao huyet Tu phung o hai ban tay , sauchung 1/10 thon , nan dich bach huyet , ngay 1 lan , Chu y khong de chay mau

*Ket luan :

-Benh SDD tre em chua bang phuong phap YHCT dem lai ket qua tot

-Nguoi xua cho rang , nguoitu 15 tuoi tro len ma suy nhuoc goi la hu hao , tre nho duoi 15 tuoi tro xuong bi SDD goi la Cam tich

-Khi da bi SDD thi hoat dong ve khi huyet tan dich cua tang phu deu giam sut nen tuy cac trieu chung cua cac tang phu ma nguoixua congoi cac ten khac nhau : ty cam, phe cam ,tam cam ,than cam ,,,,Khi chua benh ngoai viec boi vo khi huyet la chinh nguoi ta con them cac vithuoc chua benh ve ty , can, phe , than ...

IV - CHAM SOC

1- NHAN DINH

-Tien su benhtat : ia chay, thoi gian ia chay , tinh chat phan , cac benh nhiem trung ,tinh chat phu...

-Hoi tien su san khoa (can nang luc de , de du thang hay de non )

-Hoi tien su nuoi duong (bu me ,an hon hop , an nhan tao , khi nao cai sua , an sam )

-Hoi tien su tiem chung

-Hoi tien su phat trien the chat van dong

-Hoi dien bien cuabenh : cac dau hieu phu , can nang ,lop mo duoida , roiloan tieu hoa ....nang hey thuyen giam

-Kham thuc the :

+can do ( can nang, vong dau , vong nguc ,vong canh tay ,chieu cao

+  Do lop mo duoi da bung , mong chi ,ma

+Xac dinh : co phu khong

+Co mang sac to khong , o dau , co boi nhiem khong

+Quan sat  , danh gia phan cua tre : nuoc , song , nhay ,mau, mui

+Danh gia ve che do an hien tai cua tre : chat luong ,, khoi luong , ve sinh....

+Phat hien trieu chung cua cac benh kem theo : da xanh , kho mat ,than nhiet tang hay giam , viem nhiem , kho tho , ha duong huyet ...

-Nhan dinh ve tinh cam ,cach trong nom san soc ,cua gia dinh doi voi tre , phat hien cac yeu to nguy co ...

2-CHAN DOAN CHAM SOC

2.1-Tre gaycon, da boc xuong ,da boc xuong do khong co sua me , an nhan tao khong  dung trong thoi  gian dai

-can nang cua tre con  duoi 60%

-Trong nhu cu gia , mat lop mo duoi da toan than

-Khong co sua me , an bot muoi bot sua , bot ca tu  khi moi de

-Tre ia phan song tu  nhieu thang nay

2.2-Phu do giam ap luc keo vic ung cap thieu chat dam trong che do an

-Phu o mu ban chan ,phu trang , phu mem

- Can nang  con 60-80%

-Tu  2 thang tuoi , gia dinh  cho an nuoc chao va bot duong, bot muoi

-Tre ia phan song

-Protein mau giam

2.3-Tre gay yeu do thieu  sua me , an hon hop khong dung

-Can nang  con 60- 80% ]

-Me it sua , moi ngay chi du cho 3-4 lan bu

-CHo tre an them nuoc chao khi tre duoc 2 thang tuoi , an bot tu khi tre duoc 2-3 thang tuoi

2.4-Tre sot do boi nhiem o phoi

-Than nhiet tren 39

-tre ho , tho am ach

-Phoi co it ran am

2.5-Ha than nhiet  do tre khong duoc u am thuong xuyen

-Than nhiet duoi 36

-Da tre lanh toat

-Tre duoc mac quan ao mong , namduoi quat ca dem ,thoi tiet lanh (mua dong)

2.6-Tre met ,xiu do ha duong huyet

-Tre met lim

-Chan tay lanh

-Va mo hoi

-Tre khong an , uon duoc trong thoi gian tre 4tieng dong ho

-mach nhanh , nho

2.7-Kho mat /loet giac mac do theiu vitamin A

-Giac mac mat kho

-Nhin cham chap

-Nuoc mat chay nhieu

-Muon : vet Bilot ,loet giac mac

2.8Loi thuy tinh dich va thuy tinh the do bien chung cua thieu vit A

-Nuoc mat (m thuytinhdich ) ra nhieu

-Co thuy tinh the phoi ra

-Mat nham , khog mo to duoc

-Mat trung sau , kham khong thay giac mac ,dong tu

3-CHAM SOC

3.1-Doi voi SDD nhe va trung binh

-Dieu chinh che do an hop ly

-Kiem tra cac benh nhiem khuan , biet cach cham soc theo doi va de phong cac benh nhiem khuan

3.2-Doi voi tre SDD nang

-Tre SDD nang thuong ia chay va ia chay keoo dai , non  tro nhieu , de roiloan nuoc va dien giai , cho nen can duoc boi phu nuoc va dien giai

+neu nhu mat nuoc vua va nhe co the uong ORS hoac nho giot da day dung dich ORS

+Neu mat nuoc nang can cho truyen Ringer lactat  voi khoi lhuong 70ml/kg trong 3h dau , trong do 30ml/kg truyen trong gio dau ,phan con lai truyen trong  2 h tiep theo  .Sau k hi truyen het luong  dich da cho danh gia lai tih  trang mat nuoc de co phuong an boi phu nuoc va dien giai tiep theo .Chi tiep tuc truyen neu benh nhi conmat nuoc nang hoac khong uong duoc ORS

-Nuoi duong : de hoi phuc dinh duong , chong duoc nguy co ha duong huyet ,ha than nhiet va giam tu vong , can cho tre an nhieu lan trong ngay va cac loai thuc an giau nang luong

-Nguyen tac cho an"

+An nhieu bua trong ngay

+tang dan calo lentheo ngay dieu tri

_Dung sua bo pha loang co them duong de cung cap them nang luong , neu tre bi roiloantieu hoa (do khong chiuduoc Lactose cua sua bo ) co the dung sua dau nanh pa them dauthuc vat va duong

+Neu tr khong tu an duoc bang  thia phai cho an bang ong thong haoc nho giot da day

+ Tu tuan thu 3 co the an them bot chao de thaythe dan cac bua sua  roi chuyensag  che do an binh thuong

-De phong ha duong huyet : ga duog huyet coo the xay ra khi tre khong an uong duoc trong thoi gian 4-6 gio , tre SDD nag co the som hon , Neu ha duong huyet nhe thi co the cho tre uongnuoc duong hay sua .Neu nang co the truyen dung dich glucose uu truong 20-30% .Cach de phong ha duong huyet tot nhat la phai cho tre an thuong xuyen , an nhieu bua trong ngay va an dung ,an du ve khoi luong thanh phan dinh duong

-De phong ha than nhiet : athuong dikem voi ha duong huyet vahay xay ra vao ben dem khi tre ngu , vi vay , nen cho tre ngu gan me va thuong xuyen chuan bi cac phuong tien phuhop tranh ha than nhiet cho tre , tot nhat la phaicho tre an thuong xuyen khong de bo bua vaphai luon giuamc ho tre

-De phong thieu vit A bang cach cho tre uong vitamin A

-Chong thieu mau : truyenmau hoac hong cau , vien sat , acid folic

-De phong nhiem trung : 

+Dam bao ve sinh