Câu 1: Trình bày các yếu tố chính tham gia điều hòa thăng bằng acid-base
* Điều hòa của hệ đệm: các hệ đệm có vai trò điều hòa nhanh chóng các tác nhân gây ra mất thang bằng nội môi về acid-base.
Ví dụ: Đối với hệ đệm bicarbonat: NaHCO3/ H2CO3
+) Khi một acid HA xâm nhập vào cơ thể, nó sẽ tác dụng với phần NaHCO3 của hệ đệm bicarbonat( ví dụ HA là HCl)
+) Trái lại, khi một base, ví dụ NaOH xâm nhập vào cơ thể, nó sẽ tác dụng với phần H2CO3 của hệ đệm bicarbonat.
* Điều hòa bởi cơ chế sinh lý:
- Điều hòa thăng bằng acid- base bởi phổi:
Vai trò của phổi là làm cho cơ thể như một hệ thống mở, thông qua tác dụng của hệ đệm bicarbonat và hemoglobin. CO2 được tạo thành liên tục trong tổ chức với tốc độ 200ml/phút, liên tục được đào thải ở phổi.

Ví dụ: +) Khi một acid mạnh xâm nhập vào cơ thể, nó sẽ tác dụng với NaHCO3 của hệ đệm bicarbonat, tạo thành H2CO3.H2CO3 dưới tác dụng của CA sẽ tách thành CO2 và H2O. CO2 tạo thành được tăng đào thải qua phổi
+) Khi một base mạnh xâm nhập vào cơ thể, các ion OH- của base mạnh sẽ kết hợp với CO2( dưới dạng hòa tan hay H2CO3) tạo thành HCO3- và H2O. Như vậy phổi sẽ giảm đào thải CO2.
- Sự điều hòa thăng bằng acid-base bởi thận: có ba cơ chế chính của thận để điều hòa thăng bằng acid-base nhằm duy trì lượng bicarbonat có trong khu vực ngoài tế bào
+) Thận tái hấp thu bicarbonat: gần 90% bicarbonat( cùng với Na+) được tái hấp thu ở ống lượn gần, phần còn lại được tái hấp thu ở ống lượn xa.
+) Thận đào thải muối acid và acid không bay hơi: ở ống lượn xa ion H+ cũng được đào thải
Ví dụ: trong nước tiểu muối Na2HPO4 nhận H+ thành muối Na2H2PO4 => pH giảm
Một số acid hữu cơ như acid acetic, acid lactic...cũng được đào thải dưới dạng nguyên vẹn qua thận.
+) Một cơ chế thứ ba cũng xảy ra ở ống lượn xa là tế bào ống thận bài tiết ion H+ dưới dạng muối amon: Ở tế bào ống thận NH3 được tạo ra chủ yếu do thủy phần glutamin dưới tác dụng của glutaminase. NH3 khuếch tán thụ động ra nước tiểu, cùng với H+ đào thải dưới dạng muối NH4+