- Việt Bắc được Tố hữu sáng tác vào tháng 10-1954 , ngay sau khi cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp vừa kết thúc thắng lợi , các cơ quan
trung ương của Đảng và Chính phủ từ Việt Bắc về lại thủ đô Hà Nội . Tố
Hữu cũng là một trong số những cán bộ kháng chiến từng sống gắn bó
nhiều năm với Việt Bắc , nay từ biệt chiến khu để về xuôi . Bài thơ như
được viết trong buổi chia tay lưu luyến đó .

- Hoàn cảnh sáng tác tạo nên một sắc thái tâm trạng đặc biệt , đầy xúc
động bâng khuâng : “ Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay” .Đây là cuộc
chia tay của những người từng sống gắn bó suốt “ mười lăm năm ấy” , có
biết bao kỉ niệm ân tình , từng sẻ chia mọi cay đắng , ngọt bùi , nay
cùng nhau gợi lại những hồi ức đẹp đẽ , khẳng định nghĩa tình thuỷ
chung và hướng về tương lai tươi sáng .Chuyện ân tình cách mạng được Tố
Hữu khéo léo thể hiện như tâm trạng của tình yêu lứa đôi .

- Diễn biến tâm trạng như trong tình yêu lứa đôi được tổ chức theo lối
đối đáp quen thuộc của ca dao , dân ca , bên hỏi bên đáp , người bày tỏ
tâm sự , người hô ứng đồng vọng . Hỏi và đáp đều mở ra bao kỉ niệm về
một thời cách mạng và kháng chiến gian khổ mà anh hùng , mở ra bao nỗi
niềm nhớ thương . Thực ra , bên ngoài là đối đáp , còn bên trong là độc
thoại , là sự biểu hiện tâm tư tình cảm của chính nhà thơ , của những
người tham gia kháng chiến .