Con người sống là vì cái gì?

Mưa tầm tã. Mưa rào rạt. Mưa rơi xuống đất. Mưa nện vào lòng. Mưa xối xả.

Dazai Osamu hờ hững mặc cho những hạt nước bắn vào người đau rát. Bóng tối bao trùm lấy toàn bộ Yokohama giống như một con quái vật khổng lồ đang nhe răng muốn nuốt trọn con người này vào trong thế giới u ám. Con người sống xô bồ và vội vã, đi lướt qua anh như không hề nhìn thấy, và rồi mất hút trong đêm đen.

Nước thấm vào băng vải, ướt sũng, vết thương trên người cũng bắt đầu trở nên ngứa ngáy. Dazai Osamu nâng tay mình lên, hứng lấy một vài giọt nước, nhưng rồi cuối cùng chúng cũng men theo kẽ hở chảy dài, dù có đong bao lâu cũng không thể tràn đầy mãi.

Anh nắm tay lại.

Con người khi còn sống luôn luôn truy cầu, không màng hậu quả, chỉ là chẳng sợ đã hai bàn tay trắng, thứ mà mình muốn cũng chưa thể chạm tới. Giống như những hạt mưa này, rõ ràng đã chạm lấy, nhưng lại không thể nào nắm giữ. Hay cũng như chính người đàn ông này, sống để cố tìm ra cho mình một lí tưởng, thế nhưng mọi thứ mà anh muốn luôn vụt mất trước khi nắm được trong tầm tay.

Toàn bộ thế giới trong anh chỉ toàn là một màu u ám và tẻ nhạt. Sống trong kiếp người, nhưng lại lạc lõng trong loài người. Sống vì mình, nhưng lại luôn thể hiện như một người khác, một tên hề buồn cười diễn trọn vai trong đoàn kịch mang tên kiếp sống.

Con người sống... là vì cái gì?

Dazai Osamu ngẩng đầu. Mưa rơi vào trong mắt khiến anh cảm thấy đau xót, nhưng có lẽ chính sự đau đớn ấy mới khiến anh nhận thức rằng mình đang tồn tại trên thế gian.

Đôi mắt anh sâu thẳm như một cơn lốc cuốn ta vào sâu trong nó, rồi sẽ bất lực không thể nào giãy giụa mà bị nhấn chìm trong thứ bóng tối đen ngòm.

Và rồi anh cười.

Một nụ cười nhợt nhạt, không rực rỡ như thái dương, chẳng ấm áp như nắng sớm, chỉ mềm mại như ánh trăng chiếu rọi vào mảnh linh hồn đang dần lụi tàn theo năm tháng. Dazai Osamu nắm chặt song bảo hộ, nhón chân nhảy xuống dòng sông lạnh ngắt, mong muốn có thể chấm dứt được chuỗi dài mệt mỏi của thực tại.

Ngột ngạt, không thở được. Dòng nước bao lấy anh như cái ôm của tử thần. Dưỡng khí đã dần hao hết, nước sộc vào mũi, chảy vào họng, ngai ngái và lồng ngực như bị bóp nghẹt. Dazai Osamu vùng vẫy theo bản năng, hai mắt trợn to nhưng chẳng thể nhìn thấy gì ngoài bóng tối. Ánh trăng không thể dõi theo anh lúc này, chỉ có thứ màn đêm tối tăm cuốn anh trong bi thảm cuộc đời. Anh sẽ chết sao?

Dazai Osamu vươn tay nắm lấy hư không, siết lại, siết lại thật chặt cho đến khi không thể vùng vẫy cử động được nữa.

Anh theo đuổi 'cái chết'.

Nhưng cái chết lại từ chối anh.

Cho dù... Dazai Osamu không thể bắt lấy trọn vẹn lí do để bản thân mình được tồn tại.

Cuộc đời này bi thảm và đắng cay, sống trên đời chẳng lẽ cũng luôn thống khổ như thế sao? Mọi bất hạnh và tủi hờn ập đến, rồi dần dần cứ như bóng ma cuốn lấy anh không buông...

Cuộc sống này có ý nghĩa gì?

Kiếp sống này đáng sợ đến thế ư?

Có người từng hỏi anh nhân gian này là gì. Mà anh lúc ấy, vẫn đắm mình trong những u tối và khắc nghiệt, treo trên môi một nụ cười ôn hoà đầy giả dối, tròng lên mặt chiếc mặt nạ của con người tầm thường.

"Nhân gian ư? Không phải nó cũng chỉ là những con người lẻ loi đứng chung lại sao?"*

Một quyển sách hay thì vẫn luôn hay, cho dù ta có đọc lại bao nhiêu lần đi nữa. Mà cuộc đời này nếu tẻ nhạt thì vẫn luôn tẻ nhạt, dù cho bản thân ta có cố gắng xây dựng lên những bất ngờ và niềm vui.

Phải rồi.

Chính là thứ bóng tối cuốn lấy anh đã khiến cho mọi cảm xúc trở nên hư thoát. Dazai Osamu luôn luôn cười thật tươi như những vai hề mũi đỏ trong công viên, sáng lạn như ánh mặt trời và ngập tràn hạnh phúc. Nhưng có lẽ chỉ có chính anh hay biết, đằng sau những hành động hài hước và nụ cười đẹp đẽ kia là cả một chuỗi dài bi thương không hồi kết.

Con người luôn phải sống cho mình.

Nhưng mà.

Dazai Osamu đang sống cho ai?

Anh luôn luôn tìm kiếm cái chết, nhưng anh không bao giờ thực hiện được. Anh chỉ đang từ trong nghịch cảnh đó, hấp hối vươn tay muốn tóm lấy một lí do để có thể tiếp tục tồn tại trong kiếp người.

Sống như thế thì thật đáng buồn. Nhưng mà Dazai Osamu lại chưa bao giờ tự thương hại bản thân. Cho dù luôn treo trên miệng hai chữ "tự sát", cho dù luôn hành động như một kẻ điên.

"Tự thương hại bản thân, và cuộc đời sẽ trở thành một cơn ác mộng vĩnh hằng." 

Chẳng còn điều gì đáng sợ hơn là khi thế giới vứt bỏ ta, ta cũng vứt bỏ chính mình.

Nỗi đau lớn nhất mà con người cảm nhận được không phải là bị bỏ rơi mà là ý thức tự chối bỏ.*

Dazai Osamu sẽ sống.

Thật đấy, dù luôn theo đuổi cái chết, anh cũng sẽ tồn tại đến cuối cùng.

***

"Tiểu thư xinh đẹp, từ khi nhìn cô tôi đã xác định cái chết của mình! Trái tim này vì nhìn thấy cô mà ngừng đập! Tiểu thư, cô có muốn cùng tôi tự sát đôi hay không?"

Ngữ điệu của Dazai Osamu thâm tình và thản nhiên, thế nhưng đối lập với nụ cười tươi rói kia lại là màu hắc ám như vực sâu làm người không thể rời ra được của đôi mắt ấy.

Đôi mắt không có ánh sáng, hệt như của một kẻ đã dần mất đi ý chí sống, chỉ đang phờ phạc qua lại trên trần đời, chờ đợi một khắc tìm được giấc ngủ an bình để đặt dấu chấm câu cho cuộc đời tẻ nhạt.

Con người tồn tại là vì cái gì?

Anh không biết, cho dù tìm kiếm rất lâu, anh cũng không biết.

Odasaku, con người sống... là vì cái gì?

***

Một người bạn quá cố đã nói rằng anh nên đứng về phe người tốt, như thế con người anh mới tốt đẹp hơn được một chút.

Tốt đẹp, cuộc sống này sẽ có ý nghĩa hơn sao?

Khi đó anh có thể sống như một con người thực sự, chứ chẳng phải vờn vã như một bóng ma của dòng đời hay sao?

Anh sẽ tìm thấy được thứ gì?

Dazai Osamu đã ném bỏ chiếc áo màu đen đi, cố gắng lết bước chân ra khỏi cái nhầy nhụa tanh hôi. Anh tìm kiếm ánh sáng của cuộc đời mình, và nếu tìm thấy, nhất định anh sẽ nắm chặt trong tay.

Con người sống là vì cái gì?

Dazai Osamu sẽ sống vì cái gì?

Khi hướng về phía ánh sáng, người mà anh nhờ vả đã hỏi anh một câu như này:

"Sao cậu lại lựa chọn như vậy ?"

Anh đáp:

"Nếu anh đặt mình vào những cảm xúc ấy, nơi mà anh phải đối mặt với cái chết, bạo lực, bản năng và ham muốn, anh có thể chạm đến bản chất thật của con người. Có lẽ với cách đó, tôi có thể tìm được lí do sống của mình."

Dazai Osamu cúi đầu nhìn chiếc áo gió màu cát trên người, hơi hơi mỉm cười như vậy.

Rõ ràng anh không muốn cười, nhưng anh lại cười.

Rõ ràng anh muốn đôi mắt này nhuốm màu giận dữ, nhưng anh lại không thể.

Dazai Osamu che giấu tất thảy mọi cảm xúc trong con người mình, chỉ biểu hiện ra sự ôn hoà và hiền lành của cái vỏ ngoài vô hại.

Dazai Osamu tìm kiếm cái chết, và anh từ cái chết đó tìm kiếm cho mình một lí do sống. Nhìn xem, dù màn đêm có đáng sợ đến đâu, bình minh cũng sẽ tới. Nhìn xem, dù cho mưa có lớn thế nào, ánh nắng cũng sẽ chiếu rọi muôn nơi. Nhìn xem, dù cho bất hạnh của cuộc đời có nuốt lấy anh, anh cũng sẽ vùng lên mà sống sót.

Sống trọn vẹn vì chính mình.

"Dazai Osamu."

*Sống dù chỉ như một vai hề cũng phải đi đến tận cùng đày ải.

Sống nhiều khi không bằng chết nhưng phải nghiến răng đi tiếp, nhiều khi chưa chắc gì vì hai chữ ngày mai.

Chớ luận thành công, chớ kể thất bại, sống là phải luôn tranh đấu dằn vặt, tìm ý nghĩa cho sinh mệnh dù cuối cùng tất cả cũng chỉ là phù du.

Những con chữ như dấu máu vương trên tuyết, dẫn đưa ta vào một mê lộ không lối thoát của nỗi cô đơn rực rỡ kiếp người. *

(*): Trích "Thất Lạc Cõi Người" - Dazai Osamu, dịch giả Hoàng Long.