Câu 20: Định nghĩa, những đặc điểm của phage, 2 loại phage, 4 ứng dụng của phage

         Định nghĩa: là virus mà tế bào cảm thụ là vi khuẩn, nghĩa là nó có khả năng gây bệnh cho vi khuẩn

         Những đặc điểm của phage:

-Cấu trúc: hỗn hợp, có 3 phần

 +Đầu: cấu trúc hình khối, như cái hộp lục lăng được hợp bởi nhiều capsomer, bên trong chứa acid nucleic, phần lớn là ADN. Acid nucleic ở đầu phage là 1 sợi rất dài, được xếp gọn, chiếm 40% trọng lượng phage. 65x95nm

 +Đuôi: cấu trúc hình xoắn, dài 95nm, gồm 2 ống hình trụ lồng vào nhau:

         .)ống bên trong cứng, thông với khoang đầu, đường kính 8nm

         .)ống bên ngoài hình xoắn, đường kính 20nm, co giãn được theo chiều dọc như lò xo

 +Lông đuôi: có 6 lông, mỗi lông đuôi dài 150nm được gắn vào mỗi đỉnh của tấm lông đuôi. Lông đuôi giúp phage bám được vào tế bào vi khuẩn.

-Sự nhân lên của phage

 +Phage cố định vào receptor của vách bằng lông đuôi, mỗi loại phage chỉ có thể cố định được vào 1 loại vi khuẩn

 +Sau khi bám, phage dùng lysozym ở cuối đuôi phá hủy màng Tb tạo lỗ thủng, ống cứng được xuyên vào bào tương của vi khuẩn nhờ ống ngoài co lại.

 +Acid nucleic ở đầu phage được bơm vào bên trong TB vi khuẩn. Vỏ phage ở lại bên ngoài rồi tự tiêu hủy.

         Phân loại: 2 loại

-Phage độc lực: khi xâm nhập vào TB vi khuẩn thì nhân lên và phá hủy tế bào đó

-Phage ôn hòa (tiền phage): khi xâm nhập vào Tb vi khuẩn thì acid nucleic của nó gắn vào bộ gen của vi khuẩn, phân chia cùng gen của vi khuẩn qua nhiều thế hệ. Khi gặp điều kiện thích hợp thì acid nucleic của phage được hoạt hóa, chỉ huy sản xuất nhiều phage mới gây tổn hại cho TB vi khuẩn như phage độc lực {vi khuẩn tiềm tan}. Gen của prophage có thể tạo ra 1 số thay đổi đặc tính của vi khuẩn như tạo ra ngoại độc tố.

         Ứng dụng của phage

-Chẩn đoán và phân loại vi khuẩn

 +Phage có tính chất đặc hiệu týp với vi khuẩn.

 +Trong chẩn đoán&phân loại 1 số vi khuẩn (dịch hạch, tụ cầu), người ta dùng phage biết tên trước cho tiếp xúc vi khuẩn cần xác định, nếu cùng tên thì vi khuẩn sẽ bị ly giải. Đây là cách chẩn đoán&phân loại nhanh, đặc hiệu cao

-Làm mẫu để nghiên cứu về sinh học phân tử

 +Phage ôn hòa được dùng trong sinh học phân tử, nhất là di truyền vi khuẩn để nghiên cứu về sự tải nạp

 +Tải nạp được sử dụng nhiều trong công nghệ sinh học

-Phòng và điều trị bệnh do vi khuẩn

 +Trong 1 số bệnh do vi khuẩn gây ra, VD bệnh lỵ, cho bệnh nhân uống phage đặc hiệu của vi khuẩn để phòng và điều trị

 +Phương pháp này có hiệu quả cao nhưng phức tạp, tốn kém

-Phát hiện phóng xạ

 +Tế bào tiềm tan thường bị ly giải khi có tác dụng của chất phóng xạ→được dùng để phát hiện phóng xạ