Hoa dâm bụt dân dã như chính cái tên của nó. Thực ra tên hoa là phiên âm từ tiếng Phạn của Ấn Độ, jambu hay jumbu, chứ không có liên quan gì đến "dâm" hay "bụt" cả*. Tuy nhiên Ấn Độ không phải là nơi duy nhất có hoa. Nhiều nơi xa xôi như Haiti và Hawai coi hoa là biểu tượng của xứ sở. Ở Malaysia, dâm bụt là quốc hoa giống như hoa sen của Việt Nam. Hoa dâm bụt có nhiều loại, nhiều màu khác nhau. Có loại cánh đơn, cánh kép, có loại có mật ngọt, loại không. Tuy nhiên chẳng loại nào có mùi hương cả, vì thế hoa trồng để ngắm hơn là lấy hương.

*Theo tác giả Nguyễn Hùng Vĩ, Hướng tới Tết Vu Lan: Tại sao lại có tên hoa dâm bụt?, 2021, báo Kinh tế & Đô thị.

 Khi còn nhỏ, tôi hay vặt hoa dâm bụt để hút mật, đặc biệt loại hoa hình trái ớt rủ xuống có nhiều mật ngọt. Dâm bụt hay được trồng làm hàng rào, và cũng để làm cảnh. Ở thành phố thì ít hoa dâm bụt, hoặc chỉ trồng vài bụi làm cảnh, chứ ở nông thôn thì dễ tìm. Về sau này người ta trồng loại dâm bụt mới hoa lớn, cánh kép nhiều tầng, gọi là dâm bụt tây. Tôi vẫn thích cây dâm bụt ta, bông đỏ rực như lửa hơn. Có một cái gì đó mỏng mảnh mà quyết liệt trong hình dáng bông hoa này.

 Hoa dâm bụt ở trời Âu có loại trồng được ngoài vườn, loài Hibiscus Syriacus, hoa có nhị ngắn hơn dâm bụt ta Hibiscus Rosa-Sinensis. Thường bạn phải trồng cây cạnh hàng rào hay tường che gió lạnh cho cây. Đến mùa hè, cây nở hoa xanh tím hoặc hồng phấn tùy giống, và hoa thường không giữ được lâu. Tuy nhiên cây có rất nhiều hoa nên bạn có đủ hoa ngắm cả mùa hè.

 Loại hoa dâm bụt có nhị dài như ở Việt Nam chỉ trồng được trong nhà, và cây hay bị rầy phá. Vì thế nên có một nghịch lý là khi cây ở trong nhà vào mùa đông thì không được ngắm hoa vì ra cái nụ nào bị hỏng nụ đó. Đến mùa hè khi cây được đem ra nhà kính nở hoa thì người trồng lại không được hưởng.

 Hoa dâm bụt không chỉ làm cảnh. Tôi đã được uống nước hoa dâm bụt ở Mêhico, thứ nước dân dã như nước chè xanh của ta. Vào bữa ăn trưa, thường người ta sẽ hỏi bạn thích uống kèm nước gì? Nước bỏ chanh hay bỏ hoa dâm bụt, gọi là hoa jamaica. Nếu bạn chọn nước hoa dâm bụt, một bình nước có màu ngọc rubi thêm đá lạnh sẽ được đặt lên bàn cùng đồ ăn. Giờ đây, các hiệu thực phẩm chức năng ở châu Âu cũng có bán hoa dâm bụt khô làm nước uống.

 Hoa dâm bụt là biểu tượng của xứ nhiệt đới, và rất may là dâm bụt cũng có ở trời tây. Tuy nhiên tôi vẫn thấy gợn lòng khi nhìn thấy hoa dâm bụt. Có lẽ loài hoa này đã ăn sâu vào tiềm thức của tôi từ thuở ấu thơ, nên nhìn hoa không khỏi gợi nhớ tới quê hương xứ xở. Cũng có thể do màu đỏ rực của hoa làm người ta thắt lòng nhớ đến tuổi trẻ xa xôi, ngây thơ và kiêu hãnh.