CUỘC CHIẾN GIỮA CÁI ĐẸP PHÀM TỤC VÀ TÌNH YÊU TÂM HỒN

Opera Tannhäuser của Wagner kết hợp truyền thuyết về hiệp sỹ Tannhäuser và truyền thuyết về cuộc thi của các danh ca. Bối cảnh câu chuyện diễn ra ở nước Đức đầu thế kỷ 13, có chàng hiệp sỹ Tannhäuser bị mê hoặc bởi vẻ đẹp của nữ thần Venus và chịu bị giữ lại cùng nàng trên ngọn Venusberg.

Chán ngán vì cuộc sống nhục dục phù phiếm, Tannhäuser muốn ra đi để tìm cho mình một tình yêu thuần khiết. Khi rời cấm địa của nữ thần, chàng bị Venus nguyền sẽ phải trả giá nếu đi tìm sự cứu rỗi.

Và chàng thấy tình yêu lý tưởng đó ở nàng Elisabeth - cô cháu gái xinh đẹp của lãnh chúa vùng. Lãnh chúa hứa hẹn sẽ trao Elisabeth cho ai thắng trong cuộc thi hát về tình yêu, và Tannhäuser lại say sưa hát về lối tình ái hoan lạc như khi xưa chàng quen sống cùng thần Venus, nhưng mọi người xung quanh không chấp nhận điều đó. Elisabeth liền xin lãnh chúa lượng thứ và cho chàng hành hương đến Rome để xin Giáo hoàng ân xá. Chờ đợi mãi không thấy người yêu quay về, Elisabeth quyết định dâng linh hồn mình cho đức Mẹ Maria và lên thiên đường. Còn về Tannhäuser, chàng bị Giáo hoàng khước từ, chìm trong đau khổ và muốn tìm lại Venus, nhưng rồi vì nhớ đến Elisabeth mà tỉnh thức. Cuối cùng, chàng được cứu rỗi bởi cây quyền trượng của Giáo hoàng trổ mầm nhờ sự hy sinh của Elisabeth.

Các chủ đề của overture gắn liền với âm nhạc trong cả vở opera. Đầu tiên là đoạn thánh ca của con chiên được chơi bằng kèn clarinet, bassoon và kèn horn, sau đó được lặp lại, hào hùng hơn bởi tiếng kèn trombone. Giữa overture có phần nhanh mô tả vùng cấm địa của thần Venus, sau đó khúc nhạc trở về với âm điệu cao đẹp, thanh bình của kẻ hành hương tìm về cội nguồn ling thiêng. Overture kết thúc bằng những hồi kèn đồng rực rỡ: cái đẹp linh thiêng thắng cái phàm tục tầm thường.

Overture của vở "Tannhäuser" là một trong những khúc mở màn lôi cuốn mãnh liệt nhất, có giá trị nghệ thuật độc lập. Hai chủ đề chính trong khúc overture đại diện cho hai thái cực ở nhiều vấn đề: tình yêu tâm hồn & thể xác, sự linh thiêng & cái phàm tục, đạo đức cao cả & ham muốn nhục dục. Dẫu góc cạnh cái xấu, cái ác, cái tầm thường đáng bị coi thường bao nhiêu, thì những giai điệu diễn tả những mặt đó vẫn có sức hấp dẫn khó chối từ - đó là cái tài của Wagner trong sáng tạo âm nhạc.

Tranh: Venus và Tannhäuser - Laurence Koe, 1896