A. xã hÙi hÍc là gì?

#KháI niÇm:

- Ngày nay, xhh °ãc inh ngh)a nh° sau: xhh là 1 KH thuÙc các KH xh

chuyên n/c các ql ,tinh ql ,các /IÃm, các tính ch¥t, các c¡ ch¿ n£y sinh,

v­n/, bi¿n Õi và mqhÇ giïa con ng°Ýi và con ng°Ýi.

B. Ñi t°ãng n/céu cùa xhh.

- TNC cùa xhh là xh loàI ng°Ýi trong ó các QHXH (ttxh) °ãc biÃu hiÇn

thông qua các hành vi xh giïa ng°Ýi và ng°Ýi hay nói 1 cách khác là n/c

mqh hïu c¡, sñ a/h l«n nhau, qhÇ biÇn chéng giï 1 bên là con ng°Ýi vÛi t°

cách cá nhân, nhóm& và 1 bên là xh vÛi t° cách là hÇ thÑng xh, c¡ c¥u xh.

- Nói 1 cách hình £nh ,v¥n à k ph£I là ß ch× làm cho con ng°Ýi và xh ngày

càng xa nhau hay nh­p l¡I làm 1 vÁ m·t lí lu­n và p/p lu­n xhh v¥n Á là

làm sao chÉ ra ql, tính ql, thuÙc tính, /IÃm cing nh° c¡ ch¿ ,hình théc,k

cùa sñ hình thành ,v/ và p/triÃn mqh t¯c Ùng qua l¡I giïa con ng°Ýi và

xh.

- Xét trong ti¿n trình p/ triÃn cùa xhh, các v¥n Á kép: con ng°Ýi-xh ,

hành Ùng xh-c¡ c¥u xh , v) mô-vi mô , chç quan-kquan , chç thÃ-

khách thà , tñ nhiên-xh & là trÍng tâm trong n/c xhh.

- Có thà nói TNC cça xh nói 1 cách kháI quát là hành vi xh cça con ng°Ýi

. chúng ta chÉ có thà hiÃu rõ h/vi xh trên c¡ sß làm rõ °ãc mÑi t÷ quan giïa

ng°Ýi-ng°Ýi trong các nhóm trong cÙng Óng xh dña trên các d¥u hiÇu ·c

tr°ng. Óng thÝi xhh n/c sñ t°¡ng t¯c giïa các nhóm và các cÙng Óng xh

khác nhau à phát hiÇn ra tính ql chi phÑi các qhÇ, các mÑi liên hÇ t¡o thành

hÇ thÑng tÕng thÃ, hoàn chÉnh cça xh

1. C¡ c¥u XH hÍc các c¥p Ù nghiên céu cça c¡ c¥u XH hÍc.

" C¡ c¥u XH hÍc.

Cn cévào Ñi t°ãng nghiên céu cça XH hÍc, thì các qui lu­n chung vÁ sñ

phát triÃn và sñ ho¡t Ùng cça XH, sñ tác Ùng qua l¡I giïa các thành ph§n

cça c¡ c¥u XH chính là cáI mà XH hÍc h°Ûng vào ó Ã nghiên céu. Các

nhà XH hÍc khác nhau cing có nhïng cách nhìn c¡ c¥u XH hÍc khác nhau.

Të quan IÃm t°¡ng quan, ng°Ýi ta quan niÇm có 3 méc Ù nghiên céu

khác nhau:

- Nghiên céu c¡ c¥u tÕng thà XH.

Të tính ch¥t, ·c IÃm cça các hình tháI XH mà chia thành XH nô lÇ, XH

phông ki¿n, XHTB ( nghiên céu ß c¥p Ù này là nhiÇm vå cça XH hÍc v)

mô ).

- Nghiên céu sñ v­n hành cça cácc¡ ch¿ XH, các tãp hãp XH( nhóm, hÙi,

oàn, cÙng Óng & ) trong quá trình qu£n lý XH.

- Nghiên céu c£ ng°Ýi vÛi t° cách là con ng°Ýi XH trong các mÑi t°¡ng

quan ó là XH hÍc vi mô.

Các nhàXH hÍc Macxít l¥y chç ngh)a duy v¡t lËch sí làm oh°¡ng pháp lu­n

khoa hÍc, áp dång vào quá trình nghiên céu; l¥y CNXHKH làm måc tiêu và

nÙi dung nghiên céu.Trong quá trình phát triÃn, XH hÍc luôn luôn có mÑi liên hÇ bÁn vïng các

ngành KHXH khác và ti¿p thu nhïng thành tñu mÛi cça các khoa hÍc khác

làm phong phú thêm nÙi dung và ph°¡ng pháp nghiên céu cça mình.

" C¥p Ù nghiên céu:

- Cn cé vào méc Í trëu t°ãng, kháI quát cça tri théc XH hÍc à phân

chia c¡ c¥u XH hÍc thành:

+ XH hÍc trëu t°ãng lý thuy¿t.

+ XH hÍc cå thà thñc nghiÇm.

+ XH hÍc triÃn khai éng dång.

. XH hÍc trëu t°ãng lý thuy¿t ( Ferdinand Tonnies nhà XH hÍc nmg°Ýi

éc 1855 1936 còngÍi là XH hÍc thu§n tuý) là mÙt bÙ ph­n XH hÍc

nghiên céu mÙt cách khách quan, Kh vÁ hiÇn t°ãng, quá trình XH nh±m

phát hiÇn tri théc mÛi; xây dñng lý thuy¿t kháI niÇm và ph¡m trù XH.

. XH hÍc cå thà thñc nghiÇm: bÙ ph­n XH hÍc nghiên céu các hiÇn t°ãng

quá trình XH b±ng cách v­n dång lý thuy¿t, kháI niÇm XH hÍc, các ph°¡ng

pháp thñc nghiÇm ( cân, o, ong, ¿m & ) nh±m kiÃm tra ho·c chéng

minh gi£ thuy¿t XH hÍc.

. XH hÍc triÃn khai, éng dång: bÙ ph­n cça XH hÍc, có nhiÇm vå v­n dång

các nguyên lý và ý t°ßng XH hÍc vào viÇc phân tích, tìm hiÃu và gi£I quy¿t

các tình huÑng, sñ kiÇn hiÇn thñc cça Ýi sÑng XH; nghiên céu c¡ ch¿ ho¡t

Ùng, IÁu kiÇn, hình théc biÃu hiÇn cça các qui lu­t Xh hÍc nhàem chÉ ra

các gi£I pháp °a tri théc Xh hÍc vào cuÙc sÑng.

Ba bÙ ph­n này có mÑi quan hÇ biÇn chéng vÛi nhau. XH hÍc lý thuy¿t

v¡ch °Ýng, xác Ënh ph¡m vi nghiên céu, Ënh h°Ûng lý lu­n cho XH thñc

nghiÇm XH hÍc thñc nghiÇm cung c¥p b±ng chéng, sñ kiÇn à kiÁm chéng

gi£ thuy¿t °ãc rút ra të XH hÍc lý thuy¿t ( tính úng, sai ). XH hÍc thñc

nghiÇm là trung giïa XH hÍc thu§n tuý và XH hÍc éng dång. Téc là chÉ

nhïng tri théc XH hÍc ã °ãc kiÁm chéng mÛi nêu áp dång vào cuÙc

sÑng. M·c dù v­y, còn ph£I ti¿n hành nghiên céu éng dång, triÃn khai tr°Ûc

khi °a k¿t qu£ nghiên cÛu lý lu­n và thñc nghiÇm vào thñc tiÅn à sí

dång.

- Cn cé vào c¥p Ù chung riêng, bÙ ph­n chính thà cça tri théc và l)nh

vñc nghiên céu cça XH hÍc, phân chia c¡ c¥u hàng hoá thành 2 bÙ phân.

+ XH hÍc ¡I c°¡ng.

+ XH hÍc chuyên nghành ( chuyên biÇt )

. XH hÍc ¡I c°¡ng: nghiên céu các qui lu­t, tính qui lu­t, thuÙc tính và ¡c

IÃm chung nh¥t cça cáchiÇn t°ãng hai quá trình XH d«n ¿n XH hÍc ¡I

c°¡ng có nÙi dung nghiên céu g¯n vÛi XH hÍc v) mô và XH hÍc lý thuy¿t.. XH hÍc chuyên ngành là bÙ ph­n cça XH hÍc g¯n lý lu­n XH hÍc ¡I

c°¡ng nghiên céu các hiên t°ãng cça tëng l)nh vñc, ho¡t Ùng, khía c¡nh,

các m·t cå thà cça Ýi sÑng XH con ng°Ýi.

Hai bÙ ph­n này có mÑi quan hÇ biÇn chéng vÛi nhau.

XH hÍc ¡I c°¡ng là c¡ sß lý lu­n, pháp lu­n cho XH hÍc chuyên nghành.

XH hÍc chuyên ngành cung c¥p b±ng chéng, sÑ liÇu cå thÃ, thông tin mÛi

cho công tác nghiên céu cça XH hÍc ¡I c°¡ng, góp ph§n bÕ xung và phát

triÃn cho XH hÍc ¡I c°¡ng.

- Cn cé vào qui mô, kích cá ( lÛn, nhÏ ) cça hÇ thÑng XH, chia c¡ c¥u XH

hÍc thành 2 bÙ ph­n:

+ XH hÍc v) mô.

+ XH hÍc vi mô.

. XH hÍc v) mô nghiên céu c¡ c¥u Xh, thi¿t ch¿ XH, t°¡ng tác Xh giïa các

hÇ thÑng Xhvà cça Xh có qui mô lÛn. MÙt Xh ·c thù, mÙt quÑc gia, mÙt

dân tÙc, mÙt ch¿ Ù Xh, mÙt khu vñc trên th¿ giÛi &

XH hÍc v) mô nghiên céu hiÇn t°ãng, qua trùnh Xh vÛi t° cách là chính thÃ

toàn v¹n.

. Xh hÍc vi mô: nghiên céu các qui lu­t phát sinh, v­n Ùng và ohát triÃn

cça nhóm Xh có qui mô nhÏ. NgoàI ra còn nghiên céu các quá trình, hiÇn

t°ãng x£y ra trong nhóm nhÏ, cing nh° hành Ùng và t°¡ng tác Xh giïa

các cá nhân.

Hai bÙ ph­n này có mÑi quan hÇ hïu c¡ vÛi nhau. Xh hÍc vi mô cung c¥p

các thông tin c¡ b£n, chi ti¿t cho kháI quát nghiên céu cça Xh hÍc v) mô.

Xh hÍc v) mô là nguÓn ký lu­n à kích thích, v­n dång XH hÍc vi mô.

- NgoàI ra còn có thà xem c¡ c¥u Xh hÍc vÛi t° cách là mÙt hÇ thÑng các

ngành XH hÍc. Cn cé vào lo¡I hình ho¡t Ùng hay l)nh vñc c¡ b£n cça Ýi

sÑng Xh chia ra Xh hÍc kù thu­t, Xh hÍc chính trË, Xh hÍc vn hoá, Xh hÍc

công nghiÇp & Cn cé vào khu vñc Ëa lý hành chính kù thu­t có Xh hÍc

thành thË hai Xh hÍc nông thôn nghiên céu cÙng Óng và lÑi sÑng ß thành

thË ho·c nông thôn.

2. Phân tích chéc nng chç y¿u XH hÍc nhiÇm vå cça XH hÍc ß VN

hiÇn nay.

" Chéc nng cça XH hÍc:

Xh hÍc nh° các khoa hÍc khác Áu có 3 chéc nng c¡ b£n

-Chéc nng nh­n théc.

-Chéc nâ°ng thñc tiÅn.

-Chéc nng t° t°ßng.

a. Chéc nng nh­n théc.Thà hiÇn ß 3 IÃm:

- Thé 1: Xh hÍc cung c¥p tri héc khoa hÍc vÁ b£n ch¥t cça hiÇn thñc Xh và

con ng°Ýi .

@BRà=LÄ~õêõâõàõU hÒt...CJ aJ hÒt...h-

æCJ aJ hÒt...hÒt...CJ aJ *BÎh Ò

œ

.

Ä

V

î

‚

² º ^ô'ö'$¶Tž 8 ïççççççççççççççççççççççççç $a$gdÒt...$„'ú„ ^„'ú'„ a$gdÒt...Ä~þ8 Ê bî|

"dô€Œz:Ì\¦&PÞV"Ôf-ø-ˆ ÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷ $a$gdÒt...ˆ !¤!6"È"ø"Š#"$¸$N%°%D&Ö&b'ú'†( )¬)H*T*ê*v+ž+ì+Š,-4.È./÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷ $a$gdÒt.../„/0¢021j12*2J2j2þ2Œ3ö3Œ4¢485È5T6n6ü6'78¬8@9Ö9h:ú:";¦;÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷ $a$gdÒt...¦;º;ê;Z<†<'<Þ<2=È=à=œL2MbMúMHNÜNjOöO„PQ¨Q:RzRS¤S>TÎThUþU÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷ $a$gdÒt...- Thé 2: Xh hÍc phát hiÇn các qui lu­t, tính qui lu­t và qui ch¿ n£y sinh và

v­n Ùng và phát triÃn cça các hiÇn t°ãng, quá trình XH; cça m×i tác Ùng

qua l¡I giïa con và Xh.

-Thé 3: Xh hÍc xây dñng và phát triÃn hÇ thÑng các ph¡m trù, kháI niÇm, lý

thuy¿t và ph°¡ng pháp lu­n nghiên céu.

Các quan niÇm vÁ chéc nng nh­n théc cça Xh hÍc có thà chia thành 3 lo¡I:

- Quan niÇm 1: Xh hÍc có chéc nng chç y¿u là nh­n théc Xh thu§n tuý.

Quan niÇm này b¯t nguÓn të Xh cça A. Comte & E. Durheim, të KH tñ

nhiên và chç ngh)a thñc chéng. Cho r±ng Xh hÍc ph£I trß thành mÙt môn

khoa hÍc thu§n tuý Ã phát hiÇn t° théc khách quan, KH, chính xác, công

b±ng & Xh hÍc c§n tìm ra các qui lu­t, °a ra lý thuy¿t và xây dñng các

kháI niÇm, ph¡m trù; Óng thëi các k¿t qu£ nghiên céu cça Xh hÍc ph£I

°ãc kiÁm chéng b±ng thñc hiÇn.

- Quan niÇm 2: chéc nng nh­n théc cça Xh hÍc thà hiÇn ß viÇc gi£I ngh)a,

Ùng c¡, ý ngh)a cça các hiÇn t°ãng, quá trình 2 hành Ùng XH. Quan niÇm

này b¯t nguÓn t° KH nhân v­t, tri¿t hÍc, lËch sí, nghÇ thu­t, và các nghiên

céu vÁ tôn giáo, vn hoá, & mà ¡I diÇn là M. Weber. Cho r±ng mÍi hiÇn

t°ãng, quá trình và hành Ùng Xh là Áu có måc ích, ý ngh)a và giá trË nào

ó Ñi vÛi con ng°Ýi và Xh. Ph°¡ng pháp nh­n théc c¡ b£n là quan sát trñc

ti¿p và tham dñ vào sñ kiÇn Xh rÓi mô t£ l¡I; K¿t qu£ quan sát ph£I phù hãp

và úng vÛi gì ã tr£I nghiÇm. Quan niÇm này cho r±ng Xh hÍc không hoàn

toàn trung tính và tuyÇt Ñi khách quan vì nó phå thuÙc nhiÁu vào ý trí chç

quan ( lña chÍn câu hÏi, ví då nghiên céu ) và yêu c§u cça Xh hoàn c£nh

lËch sí cå thÃ.

- Quan niÇm 3: b¯t nguÓn të CNDVLS , të Xh hÍc Macxít òi hÏi nh­n

théc Xh hÍc ph£I v¡ch ra °ãc c¡ c¥u thñc cça các quá trình, hiÇn t°ãng

cça th¿ giÛi v­t ch¥t cça tÓn t¡I XH. Cho r±ng nh­n théc KH ph£I dña trên

l­p tr°Ýng t° t°ßng và th¿ giÛi quan Khcça CN Mác Lê nin. Tri théc Xh

hÍc ph£I giúp con ng°Ýi nh­n théc °ãc ph£I tráI, úng sai góp ph§n c£I

t¡o Ýi sÑng con ng°Ýi. Téc là c/nng nh­n théc g¯n liÁn vÛi c/nng thñc

tiÅn và t° t°ßng

B. chéc nng thñc tiÅn.

C/nng này có mqhÇ biÇn chéng vÛi c/n nh­n théc. ây là 1 trong nhïng

måc tiêu cao c£ cça xhh, thà hiÇn ß sñ n× lñc c£I thiÇn xh và cuÙc sÑng cça

con ng°Ýi. ây không chÉ là viÇc v­n dång ql xhh trong ho¡t Ùng nh­n

théc hiÇn thñc, mà còn là viÇc gi£I quy¿t úng ¯n, kËp thÝi nhïng v¥n Á

n£y sinh trong xh à c£I thiÇn thñc tr¡ng xh. Óng thÝi còn ph£I h°Ûng tÛi dñ báo nhïng gì s½ x©y ra và à xu¥t ki¿n nghË, gi£I pháp à kiÃm soát các

hiÇn t°ãng, quá trình xh.

Lênin nói vÁ c/nng cça xhh: không ph£I chÉ Ã gi£I thích quá khé mà còn

dñ ki¿n t°¡ng lai 1 cách m¡nh d¡n và thñc hiÇn dñ ki¿n ¥y b³ng 1 hành

Ùng ding c£m .

VD : các công trình KH sí dång các p/páp, thu­t ngï, k/niÇm xhh à n/c

các vÁ xh trong thÝi kì Õi mÛi ß n°Ûc ta. Các n/c này ã cung c¥p thông

tin, b±ng chéng làm lu­n chéng KH cho viÇc ti¿p tåc Õi mÛi và hoàn thiÇn

các chính sách KT-XH.

Trong quá trình thñc hiÇn c/nng thñc tiÅn, các k/niÇm, lý thuy¿t và p/p n/c

cça xh cing °ãc kiÃm nghiÇm à sía Õn và d§n d§n hoàn chÉnh.

C. Chéc nng t° t°ßng. (r¥t quan trÍng Ñi vÛi KHXH).

C/n này thà hiÇn ß ch× xhh mác xít trang bË th¿ giÛi quan KH cça CN Mác-

Lênin, CNDVLS, giáo dåc t° t°ßng HÓ Chí Minh, nâng cao, lý t°ãng

XHCN và tinh th§n cách m¡ng ph¥n ¥u ¿n cùng cho CNXH .xhh mác xít

không chÉ trau dÝi th¿ giÛi qua và t° t°ßng M-Ln mà còn hình thành và p/tr

p/p t° duy ng/c KH và kh£ nng suy xét phê phán.(phê phán các trào l°u, t°

t°ßng sai tráI, không lành m¡nh trong xh; công khai b£o vÇ lãi ích và sñ

nghiÇp c£I t¡o, xây dñng xh theo Ënh h°Ûng XHCN). C/nng t° t°ßng có

qhÇ hïu c¡ vÛi c/n nh­n théc và thñc tiÅn. Các q/lu­t tri théc xh chÉ có ý

ngh)a KH và nhân vn chân chính khi h°Ûng tÛi phåc vå lãi ích và sñ

nghiÇp cça nhân dân trong quá trình xây dñng 1 xh công b±ng, vn minh.

Tính t° t°ßng, tính £ng, tri¿t hÍc cça xhh Mác-Lênin trß nên thuy¿t phåc,

hiÇn thñc h¡n khi °ãc hình thành và p/tr trên c¡ sß các qlu­t và ph¡m trù

KH. Tóm l¡I, c/n t° t°ßng cça xhh M-L óng vai trò kim chÉ nam Ënh

h°Ûng nh­n théc và ho¡t Ùng thñc tiÅn cho n/c xhh.

#NhiÇm vå xhh ß VN hiÇn nay: xhh có 3 nhiÇm vå chính : ng/c lý lu­n, ng/c

thñc nghiÇm, ng/c éng dång.

-Nghiên céu lý lu­n: f£I XD & p/tr hÇ thÑng các k/niÇm, f¡m trù lý thuy¿t

KH riêng, ·c thù of KHXHH ß VN. NhiÇm vå hình thành và p/tr công tác

n/c lý lu­n à cçng cÑ bÙ máy kháI niÇm vëa tìm & tích luù trí théc tín tÛi

p/tr nh£y vÍt vÁ ch¥t trong lý lu­n & p/tr n/c, trong hÇ thÑng k/niÇm & tri

théc KH. Còn h°Ûng tÛi hình thành & p/tr hÇ thông lý lu­n ,p/p lu­n n/c &

tÕ chéc n/c 1cách c¡ b£n, hÇ thÑng vÁ nhïng v¥n Á lý lu­n & thñc tiÅn

nh±m áp éng yêu c§u p/tr KT, XH of ¥t n°Ûc ta.

-Nghiên céu thñc nghiÇm: ti¿n hành nghiên céu thñc nghiÇm Ã: KiÃm

nghiÇm, chéng minh gi£ thuy¿t KH. Phát hiÇn b±ng chéng và v¥n Á mÛi

làm c¡ sß choviÇc sía Õi, p/tr và hoàn thiÇn k/niÇm, lý thuy¿t và p/p lu­n

n/c. kích thích & hình thành t° duy xhh. NgoàI ra còn h°Ûng tÛi v¡ch ra c¡

ch¿ IÁu kiÇn ho¡t Ùng và hình théc biÃu hiÇn of các quy lu­t xhh làm c¡ sß Ã °a tri théc KH vào cuÙc sÑng. Nghiên céu thñc nghiÇm là c§u nÑi

giïa lý lu­n và thñc tiÅn. Thñc hiÇn nhiÇm vå này, trình Ù lý lu­n và k)

nng n/c of các nhà xhh cing °ãc nâng lên.

#Nghiên céu éng dång: n/c éng dång h°Ûng tÛi viÇc à ra các gi£I pháp v­n

dång nhïng phát hiÇn of ng/c lý lu­n và thñc nghiÇm p/tr ho¡t Ùng thñc

tiÅn .Ã theo kËp trình Ù of th¿ giÛi, måc tiêu cça chung ta là I t¯t ón §u

, do ó các nhà xhh c§n ©y m¡nh n/c éng dång à rút ng¯n kho£ng cách

giïa 1 bên là trí théc lý lu­n, thñc nghiÇm và 1 bên là ho¡t Ùng thñc tiÅn

và cuÙc sÑng of coc ng°Ýi. Cc cé vào °Ýng lÑi, chính sách p/tr KT-XH of

£ng và nhà n°Ûc, nh¥t là chi¿n l°ãc ình h°Ûng p/tr KH-công nghÇ , giáo

dåc trong thÝi kó công nghÇp hoá, hiÇn ¡I hoá ¥t n°Ûc, xhh c§n n/c và

tham gia gi£I quy¿t các khía c¡nh of các v¥n Á liên quan tÛi.

- chç ngh)a M-L, t° t°ßng HÓ Chí Minh và con °Ýng I lên CNXH ofVN.

- Sñ nghiÇp công nghiÇp hoá và hiÇn ¡I hoá ¥t n°Ûc.

- Bi¿n Õi các giai c¥p, t§ng lÛp XH.

- Các chính sách b£o £m ti¿n bÙ xh và công b±ng xh.

- xây dñng nÁn vn hoá tiên ti¿n ­m à b£n s¯c dân tÙc.

- Tng c°Ýng vai trò lãnh ¡o và séc chi¿n ¥u of £ng.

- xây dñng nhà n°Ûc pháp quyÁn cça dân, do dân, vì dân.

- P/tr nÁn KT hàng hoá nhiÁu thành ph§n v­n hành theo c¡ ch¿ thË tr°Ýng,

có sñ qu£n lý of nhà n°Ûc ,theo con °Ýng XHCN.