Xóa mù Linux

Cài t và s d ng Fedora Core 2

Biên so n: Nguy n c Kính

Phiên b n 1.02, ngày 31 tháng 07 n m 2004

Trong th i gian biên so n tài li u này, tôi ã tham kh o r t nhi u h ng d n v Linux c a các

anh ch em thu c kh i Kosen Vietnam t i trang www.vcsj.net và tham kh o ý ki n c a m t

s ng i có chuyên môn v Linux trang www.vnlinux.org. Xin c m n nh ng ng i sau ây:

Bùi Minh Tr ng, Lê Hoàng Nam, Lê H u Hoàng Quân, Nguy n V H ng, Tr n Trung Thành, Lê

H i oàn, Hàn Th Thành, Larry Nguy n, Nguy n i Quý, Lai Hoài Tri t, Nguy n Tân Khoa, ào

H i Lâm, K Anh, Ph m Kim Long, H. Okumura, và nh ng ng i khác.

ây là m t tài li u mi n phí. B n hoàn toàn có th phân ph i nó l i cho nh ng ng i s d ng

khác ho c có th ch nh s a cho phù h p nh ng ph i tuân theo nh ng yêu c u trong gi y phép b n

quy n GNU (phiên b n 2 hay các phiên b n khác).

Tài li u này c phát hành v i hy v ng r ng nó s tr nên h u ích, nh ng nó KHÔNG KÈM

THEO B T K S B O M NÀO, ngay c nh ng m b o ng m hi u v vi c th ng m i

hoá hay ph i phù h p v i m t ích c th nào ó (v n này b n có th tham kh o gi y phép GNU

General Public License bi t thêm chi ti t).

Thông th ng, b n s nh n c m t b n sao c a gi y phép GNU General Public License kèm

theo tài li u này; n u ch a có, b n có th vi t th n a ch sau Free Software Foundation, Inc., 675

Mass Ave, Cambridge, MA 02139, USA. có m t b n gi y phép.

M c l c

1 Gi i thi u chung 3

1.1 M t s phiên b n Linux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2 Cài t Fedora Core 2 5

2.1 Yêu c u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2.2 Chu n b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2.3 Cài t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

3 Làm quen 7

4 N i m ng 9

5 C p nh t 10

5.1 RPM Package Manager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

6 S d ng 11

6.1 Cài thêm fonts ti ng Vi t và Unicode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

6.2 Nh p ti ng Vi t b ng X-Unikey . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

6.3 Duy t web b ng Mozilla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

6.4 Liên l c b ng Gaim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

6.5 Nghe nh c mp3 b ng xmms . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

6.6 Xem video b ng xine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

6.7 S d ng b Open Office . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

6.8 So n th o v n b n b ng Emacs/Vim/gEdit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

6.8.1 Emacs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

6.8.2 Vim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

6.8.3 gEdit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

6.9 ho b ng Gimp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

6.10 T o nh vector b ng tgif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

6.11 V bi u b ng gnuplot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

6.12 Xem file pdf b ng Acrobat Reader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

6.13 L p trình C/C++ b ng gcc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

6.13.1 C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

6.13.2 C++ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

6.14 L p trình Java b ng Sun J2SDK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

2

1 Gi i thi u chung

Linux là m t h i u hành. V m t nguyên t c h i u hành c ng là m t ng d ng máy tính;

nh ng ây là m t ng d ng c bi t ­ c dùng qu n lý, i u ph i các tài nguyên c a

h th ng (bao g m c ph n c ng và các ph n m m khác). Linux c phát tri n b i Linus

Torvalds, d a trên h i u hành Minix - m t h i u hành có c u trúc t ng t Unix v i các

ch c n ng t i thi u c dùng trong d y h c.

Linux là m t h i u hành v i các kh n ng a nhi m, a tác v , a ng i dùng. Sau h n

m i n m phát tri n, Linux ã ch ng t là m t h i u hành uy n chuy n (có th ho t ng

trên nhi u lo i ph n c ng), áng tin c y và n nh. Hi n nay, Linux tr thành h i u hành

v i mã ngu n m và mi n phí d i b n quy n c a t ch c GNU (Gnu's Not Unix). Linux ang

là e do l n nh t i v i Microsoft Windows khi r t nhi u các t ch c chính ph và xí nghi p

trên th gi i tuyên b o n tuy t v i Windows chuy n sang dùng Linux.

H i u hành Linux c dùng trong h u h t h th ng máy ch c a các tr ng i h c,

cao ng Nh t B n. ây chúng tôi ch gi i thi u v Linux và nh ng thao tác c b n nh t

liên quan n h i u hành này.

Tài li u này n m trong khuôn kh d án Xoá mù Linux, dành cho i t ng là các sinh

viên Vi t Nam ang h c ti ng Nh t t i Tokyo chu n b v tr ng h c chuyên môn.

1.1 M t s phiên b n Linux

Redhat và Fedora Core B n Linux có l là th nh hành nh t trên th gi i, phát hành b i

công ty Redhat. T n m 2003, Redhat Inc. chuy n h ng kinh doanh. H u t phát tri n

dòng s n ph m Redhat Interprise Linux (RHEL) v i m c ích th ng m i, nh m vào các công

ty, xí nghi p. i v i ng i dùng bình th ng, h open m t project tên là Fedora. Redhat b

ti n và m t s k s c a mình h tr cho d án này ng th i kêu g i developers trên kh p th

gi i qui t l i phát tri n Fedora Core. B n Linux c a Redhat cu i cùng d ng phiên b n

9.0. Version c a Fedora Core c m t 1. Có th ngh i khái là FC1 t ng ng Redhat

10, FC2 t ng ng Redhat 11. Th c t thì khác nhi u, c bi t là t FC2.

WhiteBox Linux B n clone c a Redhat Enterprise Linux 3.0. Build trên source code c a

RHEL b i m t nhóm các k s LA, Hoa K . Hi n nay server Nhatban.NET ang dùng b n

này.

SuSE Linux Made in Germany. B n Linux c c k th nh hành châu Âu và B c M . N m

2003, công ty SuSE b ông l n Novell mua. Novell ang d c s c u t cho SuSE nh m vào

enterprise users hòng giành l i th ph n t tay Redhat. B n SuSE m i nh t hi n nay là 9.1

Mandrake Linux Made in France. C ng là m t b n Linux r t th nh hành châu Âu, M ,

và Vi t Nam. ây c ng là b n c u ái nh t trong v n Vi t hoá. Theo thông tin m i nh t

ngày 22/7/2004 thì quá trình Vi t hoá cho Mandrake Linux (MDK) ã t 85%. B n MDK

m i nh t hi n nay là 10.0

Turbo Linux N i ti ng Nh t, Trung Qu c. Công ty Turbo ang u t m nh nh m th ng

tr th tr ng Linux Trung Qu c. B n Turbo m i nh t hi n nay là 10F

3

Debian Linux M t ông l n n a trong làng Linux. Nhi u ng i có ý ki n cho r ng: ng i

không chuyên nên dùng Fedora Core có th làm quen c v i nh ng k thu t m i nh t

c a Linux, còn dân chuyên nghi p nên dùng Debian vì s n nh tuy t v i c a nó. B n m i

nh t: 3.0R2

Vine Linux C c k c a chu ng t i Nh t. c phát tri n trên n n Redhat 6.2. c

i m c a b n này là r t nh (duy nh t 1 a CD) và h tr ti ng Nh t 100%. Vine Linux c ng

c tích h p thêm m t s tính n ng c a Debian ví d nh apt-get. B n m i nh t hi n nay là

2.6R4. B n 3.0 s c release trong tháng 8/2004.

Knoppix Linux Made in Germany. B n live Linux c a chu ng nh t hi n nay. Kh i ng

tr c ti p t CD mà không c n cài t vào c ng. Phiên b n m i nh t là 3.4

Vietkey Linux Made in Vietnam. Hoàn toàn không có ti ng t m gì ngoài chuy n c gi i

trong cu c thi TTVN 2003. Phát tri n b i nhóm Vietkey trên n n Redhat 7.2. C ng nên th

cho bi t s n ph m o t gi i nh t c a TTVN nó ra sao.

vnlinuxCD B n live CD by Larry Nguy n. Nguyên t c c a vnlinuxCD gi ng Knoppix nh ng

c build trên n n Mandrake 9.2. H tr khá t t các v n v ti ng Vi t.

Các phiên b n khác Còn r t nhi u distributor khác. Các b n t tìm hi u thêm. Check:

Slackware, Gentoo, College, Yellow Dog, SGI, Momonga,...

4

2 Cài t Fedora Core 2

2.1 Yêu c u

có th th c hi n h t nh ng gì ghi trong b n h ng d n này, h th ng c a b n c n tho

mãn nh ng yêu c u sau:

Máy c a b n ph i kh i ng c t CD/DVD

c ng c a b n ph i còn d ít nh t 6GB

Ít nh t 128MB RAM

ng truy n internet t c cao (ADSL ho c cáp quang)

2.2 Chu n b

Tr c khi cài t, c n chu n b nh ng th sau:

1. Chu n b s n 1 a DVD ho c 4 a CD FC2

2. Dùng Partition Magic (trên Windows) hay m t ch ng trình chia a nào ó t o s n

m t partition l n kho ng 6 n 8 GB, format d ng nào c ng c (fat, fat32, ext3, v.v.).

T ây chúng tôi gi nh trên máy c a b n có C cài Windows, D format d ng FAT32

ch a d li u, E tr ng chu n b cài FC2

3. Ch nh s a BIOS sao cho máy có th kh i ng t CD/DVD

4. Download gói xmlinux.tbz t http://vcsj.net/xmlinux.tbz, D

2.3 Cài t

Ph n này không trình bày thì l i b o không chu áo, trình bày k quá thì s b nói là r i h i.

T c là cài t FC2 d nh n kem y, c theo ch d n trên màn hình là xong! Th này nhé:

1. Nhét a CD ho c DVD vào, kh i ng l i máy

2. Khi boot vào CD/DVD r i thì Enter m t cái b t u cài, s hi n ra m t cái màn hình

Welcome to Fedora Core. Nh n Next.

3. Language Selection: English

4. Keyboard Configuration: Japanese

5. Monitor Configuration: nguyên nh m c nh

6. Upgrade Examine: Install Fedora Core

7. Installation Type: Custom

8. Disk Partitioning Setup: Manually partition with Disk Druid

5

9. Disk Setup: M c này ph i làm th t th n tr ng n u không toàn b c ng s b format

h t! Ph n a t ng ng v i C nguyên. Ph n a t ng ng v i D thì nh n chu t

vào ó r i nh n nút "Edit", trong h p Mount Point nh p "/data". Làm nh v y sau này

s dùng D chung v i Windows c. Cu i cùng là t i ph n a t ng ng v i E. Nh n

chu t lên ó. Nh n nút "New". Ch n Mount Point là "/boot", File System Type là "ext3",

Size (MB) là 100. Nh n OK. Nh n nút "New" m t l n n a. File System Type: "swap",

Size (MB): 512 (kho ng g p ôi RAM). OK. Nh n nút "New" l n cu i. Mount Point: "/",

File System Type: "ext3", Addition Size Options: Fill to maximum allowable size (dùng

h t toàn b ph n a còn l i, c 5000 n 7000 MB). Next.

10. Boot Loader Configuration: Có th l a ch n Windows (DOS) ho c FC2 làm h i u hành

m c nh khi kh i ng máy. nguyên "Fedora Core". Next

11. Network Configuration: Next

12. Firewall Configuration: Next

13. Additional Language Support: Ch n English (USA) và Japanese. Select the default lan-

guage for the system: English (USA)

14. Time Zone Selection: Asia/Tokyo (nh n chu t vào th ô Tokyo trên b n )

15. Set Root Password: Nh p password cho root (root là user c bi t, có quy n t i cao i

v i h th ng). Next

16. Package Installation Defaults: Customize software packages to be installed

17. Package Group Selection: Everything (cài t t c , c ng r bèo, ti c gì m y GB :)

18. About to Install: Next

19. Các b c còn l i c nh m c nh và nh n Next. (Nó h i có t o a m m kh i ng

hay không, tr l i là không). Có th m t 30 t i 60 phút. Trong th i gian ó ra làm ly cà

phê, m t quá r i...

20. Cài xong r i! Máy t kh i ng l i. Hoàn thành n t các b c còn l i theo ch d n tên màn

hình. Khi t o user m i thì nh p tên user và password, chú ý là tên user ch th ng và

không có d u cách. Ví d : penguin, tuxedo, musketeer,... T nay tr i s login vào máy

b ng account v a t o, ch dùng account "root" trong nh ng tr ng h p c bi t.

6

3 Làm quen

T ây tr i s dùng m t account gi nh là "penguin", các b n hãy thay th "penguin" b ng

account th t c a mình.

Nh m c nh, sau khi kh i ng vào FC2, b n s g p màn hình nh d i ây:

B n nh n vào cái m (Redhat) và ch n các ng d ng t trong ó. (Cái m t ng ng

v i Start Menu c a Windows) FC2 cung c p h n 1,000 ng d ng các lo i - t t c u mi n phí.

T nay b n s ph i dùng nhi u t i m t ch ng trình tên là "Terminal", hãy t o m t icon

link n "Terminal" theo cách sau: Nh n chu t ph i lên m t vùng tr ng c a thanh công c ,

ch n Add to Panel Launcher from menu System Tools Terminal

Làm quen v i Terminal

Nh n chu t trái vào icon Terminal trên thanh công c ho c ch n t Redhat System Tools

Terminal

Th c hi n m t s l nh nh :

touch foo.txt : t o m t blank file tên là "foo.txt"

mkdir bin : t o th m c tên là "bin"

ls : hi n th danh sách files và th m c

man ls : xem cách dùng l nh ls

cd bin : chuy n t th m c hi n t i sang th m c "bin"

pwd : hi n th th m c hi n hành, bi t là mình hi n ang âu

cd .. : chuy n t th m c hi n hành lên th m c c p trên

su : chuy n thành root (nh p root password)

passwd : thay i password (nh p password c và password m i)

7

uname -a : hi n th tên và phiên b n c a h i u hành

less foo.txt : hi n th n i dung file foo.txt ra màn hình Terminal

cp foo.txt bar.txt : copy file foo.txt ra bar.txt

mv foo.txt hoge.txt : i tên file foo.txt thành hoge.txt

mv bin sbin : i tên folder bin thành sbin

rm foo.txt : xoá file foo.txt

rm -r bin : xoá th m c bin

rm -rf * : Xoá t t c m i th th m c hi n hành mà không c n xác nh n l i. H t s c th n

tr ng i v i l nh này!

ln -s foo.txt bar.txt : t o bar.txt links n foo.txt

man command_name : c h ng d n chi ti t v các l nh, ngh a là gõ man theo sau b i tên

l nh.

Khi nh p tham s là nh ng file có tên dài, ch vi c nh p 1, 2 ch u tiên và n phím Tab,

tên file s t ng c hi n th . ây là tính n ng h tr r t ti n l i, v a tránh c vi c

gõ nh m tên file, v a gi m c r t nhi u công gõ bàn phím. Ví d khi mu n copy m t file

có tên là some-file-with-very-long-name.txt thành file short-file.txt b n ch c n gõ

cp so và nh n phím Tab, tên file some-file... s t ng c b sung. B n ch nh p thêm

short-file.txt là xong. Th thu t này s phát huy tác d ng khi b n th c hi n các ph n

h ng d n sau.

8

4 N i m ng

Khi cài t, b n ã Lan card (eth0) theo ch "Active on Boot" và t ng nh n IP do

DHCP server c a ISP (Internet Service Provider) cung c p. Nh v y b n nghi m nhiên có th

dùng c internet mà không c n c u hình l i b t c cái gì khác. ki m tra xem ã n i m ng

ch a, b n dùng trình duy t web Mozilla (nh n vào icon hình qu a c u trên thanh công c

ho c ch n Redhat Internet Web Browser), m m t trang web nào ó, ví d yahoo.com.

N u m c trang này r i thì b n có th b qua ph n "N i m ng" này và c ti p các ph n

sau.Ph n sau ây h ng d n cách n i m ng qua ng broadband (xDSL) theo giao th c

PPPoE.

1. ng nh p v i account `penguin'

2. Kh i ng Terminal

3. Dùng l ng su tr thành root

4. Dùng l nh /sbin/adsl-setup

5. Ph n LOGIN NAME: nh p tên user do nhà ISP cung c p

6. Ph n INTERFACE: nh m c nh (default eth0), nh n Enter

7. Nó h i có mu n mình mu n n i m ng th ng xuyên hay ch n i khi c n thi t, ch n `stay

up continuously' b ng cách nh p `no' và Enter

8. Ph n DNS: Thông th ng ISP DNS là dynamic, nh p `server' và Enter

9. Ph n PASSWORD: Nh p password do ISP cung c p

10. Ph n USERCTRL: Nh p `yes', Enter

11. Ph n FIREWALLING: Nh p `1', Enter

12. Ti p theo nh p `yes', Enter máy t ng n i m ng m i l n kh i ng

13. Cu i cùng nh p `y' save nh ng thông tin v a nh p

14. Dùng l nh /sbin/ifup ppp0 b t u n i m ng

15. Dùng l nh /sbin/adsl-status /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-ppp0 ki m

tra xem ã n i m ng ch a.

9

5 C p nh t

C p nh t các gói (packages) m i nh t là vi c c n làm ngay. update, cách n gi n nh t là

dùng ti n ích yum. Mu n bi t chi ti t v cách dùng yum, gõ man yum.

1. ng nh p v i account penguin, kh i ng "Terminal"

2. Th c hi n l nh su tr thành root

3. Th c hi n l nh yum update ch ng trình yum t ng download và cài t nh ng gói

m i nh t. Khi c h i có ng ý hay không thì nh n `y', Enter

4. B n ph i i t 30 t i 45 phút yum c p nh t m i th .

Chú ý: Sau khi c p nh t, b n kh i ng l i h th ng. Trong danh sách c a boot loader (grub)

có th t n t i nhi u lo i Linux v i các phiên b n khác nhau. ây là k t qu update kernel

(nhân c a h i u hành) b i yum. B n hãy ch n kernel m i nh t (có s version cao nh t). Sau

khi boot xong b n có th xoá b nh ng kernel c b ng ti n ích rpm.

5.1 RPM Package Manager

RPM là ti n ích r t ti n l i qu n lý (build, install, query, verify, update, erase) các gói. Tính

d dùng c a nó c ng là m t y u t giúp cho Redhat Linux (Fedora) tr nên ph c p và khác

bi t so v i các phiên b n Linux khác. Mu n bi t chi ti t v rpm, gõ man rpm. Sau ây là m t

s cách dùng rpm c b n.

rpm -ivh foo.rpm : Cài t gói foo ( uôi file là rpm) vào h th ng

rpm -Uvh foo.rpm : Update gói foo

rpm -qa | grep foo : Ph i h p gi a l nh rpm và l nh grep tìm t t c các gói liên quan

n foo.

rpm -e foo : Xoá gói foo kh i h th ng

10

6 S d ng

Mu n th c hi n các h ng d n