"Chúng ta có thể dễ dàng tha thứ cho một đứa trẻ sợ bóng tối. Bi kịch thật sự của cuộc đời là

khi một người lớn sợ ánh sáng. "

- Plato

"Đằng sau tất cả những điều nhìn thấy được đều ẩn chứa gì đó lớn lao hơn; mọi thứ chỉ là

một con đường; một cánh cổng, hoặc một ô của sổ mở ra một điều gì đó khác."

- Antoine de Saint-Exupéry

***

Tôi ngủ say hơn bất kỳ giấc ngủ nào tôi đã có trong cả một thời gian dài và mơ một giấc

mơ tuyệt vời - rằng tôi lại là một đứa trẻ, đầy vui sướng, ham mê, và ngây thơ. Tôi đang

nhảy chân trần trên một bãi cỏ ở một vùng núi nhỏ, xung quanh là những đỉnh núi phủ

tuyết và những thung lũng toàn hoa. Tôi có thể nghe thấy tiếng những đứa trẻ khác cười

đùa trong khi tôi nhảy, say sưa trong sự kỳ thú của khoảnh khắc ấy. Lòng tôi thấy hạnh

phúc, tâm trí tôi tĩnh lặng, và tôi hoàn toàn bình an.

Tôi choàng tỉnh do một bàn tay dịu dàng đang lay gọi tôi. Cha Mike đang đánh thức tôi dậy.

Ông đang mỉm cười, và đôi mắt ông long lanh khi ông bày tỏ lòng biết ơn vì một buổi sáng

tuyệt vời ở ngoài kia.

"Thêm một ngày tuyệt vời nữa, Jack ạ," ông nói. "Chúng ta đừng bỏ lỡ dù chỉ một khắc. Ta

có rất nhiều điều muốn chia sẻ với con. Tại sao con lại không sẵn sàng và gặp ta dưới nhà

chứ? Chúng ta có thể ăn điểm tâm thật nhanh và ngồi trò chuyện ở bậc tam cấp đằng trước."

"Tuyệt vời," tôi đáp. "Sau cuộc nói chuyện với Cha ngày hôm qua, con có vài câu hỏi rất

muốn hỏi Cha."

"Rất tốt," Cha Mike đáp.

Thật sự là một buổi sáng tuyệt đẹp, và bậc tam cấp giáo đường là một nơi tuyệt vời để ngồi

trò chuyện. Mùi hương hoa hồng phảng phất quanh chúng tôi, và việc nhìn ngắm tất cả mọi

người đi lại trên phố càng làm tăng thêm mối liên hệ của tôi với thành phố Rome cổ kính,

nơi rất nhiều tri thức của thế giới được sáng tạo ra.

"Ngày hôm qua Cha nói với con rằng cuộc sống là một trường học trưởng thành, thưa Cha

Mike. Mọi người và mọi trải nghiệm đến với chúng ta để dạy chúng ta bài học chúng ta cần

học nhất ở thời điểm cụ thể đó của cuộc đời. Chúng ta có thể nhận thức được hành động này của tự nhiên, hoặc chúng ta có thể nhắm chặt mắt lại, và làm như vậy, chúng ta tiếp tục lặp

lại những sai lầm của quá khứ cho tới khi nỗi đau lớn đến mức chúng ta không có lựa chọn

nào khác ngoài thay đổi."

"Đúc kết hay lắm," Cha Mike nói trong khi nhẩn nha ăn một miếng bánh mỳ mới ra lò có

phết pho mát Gorgonzola. "Sớm muộn cậu học trò cũng trở thành thầy giáo thôi," ông ấy nói

thêm đầy khích lệ.

"Chà, con đang thắc mắc, liệu có phải tất cả mọi người đều phải theo đúng giáo trình mà cha

đã nói đến không? Ý con là, mỗi người trong chúng ta đều phải học những bài học như nhau

và tiếp nhận các môn học như nhau trong ngôi trường trưởng thành này phải không ạ?"

"Câu hỏi rất hay, Jack. Ở đây với ta, con sẽ rất tiến bộ - chắc chắn là như thế," Cha Mike nói

trong khi chúng tôi thư giãn trong nắng. Đó là một trong những ngày mà, cho dù mặt trời

chói chang, thì người ta vẫn có thể nhìn thấy mặt trăng trên bầu trời trong xanh.

"Để trả lời cho câu hỏi của con, tất cả mọi người và từng người trên hành tinh này đều có

một giáo trình khác nhau dành cho họ - đó là quá trình học tập riêng biệt cho từng người.

Những bài học ta cần học trong đời mình, có thể rất khác với những bài học mà số phận

định sẵn cho con. Giáo trình của ta có thể được vạch ra để dạy ta biết giảm bớt công kích và

biết chấp nhận hơn. Và những bài học cuộc đời của ta có thể dạy ta biết cho đi nhiều hơn,

quên đi cảm giác thiếu thốn, vứt bỏ nhu cầu kiểm soát, và chấp nhận dòng chảy của cuộc

đời."

"Mặt khác," Cha Mike tiếp tục, "giáo trình của con có thể được thiết kế để dạy con biết thoát

khỏi lý trí của mình và sống theo trái tim nhiều hơn - sống đúng lúc và cảm nhận chứ không

phải chỉ suy ngẫm. Nó có thể là việc phải vứt bỏ thái độ bản ngã trung tâm và những cân

nhắc xung quanh sự cạnh tranh - hãy hết lòng quên mình giúp đỡ người khác. Con đường

học tập của con có thể là nhìn ra cái tốt trong mọi người chứ không phải chỉ tập trung vào

những điểm yếu của họ. Nó thậm chí có thể là nhận biết giá trị của chính con và đừng để bất

kỳ ai khiến con cảm thấy thấp kém."

Thật sâu sắc, tôi nghĩ. Cứ như thể người đàn ông này biết rõ những vấn đề sâu kín nhất và

những đấu tranh nội tâm riêng tư nhất của tôi. Cách ông ấy trình bày thật rõ ràng và dễ

hiểu. Mẹ tôi cũng có khả năng tương tự - rất nhiều việc bà làm xuất phát từ trực giác của bà.

Bà biết rõ mình cần phải làm gì trong bất kỳ tình huống nào và hoàn toàn tin tưởng vào điều

này. Nếu tôi luôn đưa ra lựa chọn của mình dựa trên lí trí và lôgic, thì tôi cảm thấy rằng mẹ

tôi luôn dựa trên những dự cảm sâu sắc và khôn ngoan hơn.

"Trong bất kỳ trường hợp nào," Cha Mike tiếp tục trong khi miệng vẫn đầy bánh mỳ, "thì tất

cả những gì ta thật sự muốn truyền đạt ngày hôm qua là mỗi sự kiện và mỗi con người bước

vào cuộc đời chúng ta đều có một lý do nào đó. Hãy nhớ, không hề có sự trùng hợp ngẫu

nhiên. Thế giới là một cỗ máy rađa khổng lồ, chuyên phát hiện những nhu cầu trưởng thành

của chúng ta và sau đó gửi cho chúng ta những con người và sự kiện tương ứng để thúc đẩy

sự trưởng thành này. Điểm uyên thâm liên quan đến việc này là những người xuất hiện  trong cuộc đời ta chính là những tấm gương, phản chiếu cả những phần sáng nhất và tối

nhất của chính chúng ta."

"Cha nói nghiêm túc chứ?" Tôi hỏi.

"Phải. Con sẽ không thể nhìn thấy phẩm chất tuyệt vời của người khác trừ phi con biết

phẩm chất đó ở chính mình."

"Có thể là như vậy ạ. Con sẽ không thể nhận ra điều gì đó là tốt ở ai đó nếu như con không

hề biết đó là gì."

"Chính xác. Nếu con chưa từng thấy trứng cá muối trông như thế nào thì con không thể

nhận ra nó trên đĩa thức ăn của người khác tại một buổi dạ tiệc. Tương tự, nếu con không

nhận ra tài năng hoặc nét tích cực nào đó trong chính mình thì con không thể nhìn thấy điều

đó ở người khác. Nếu con không biết thực sự yêu thương người khác là thế nào, thì con sẽ

không có cách nào biết được khi nào ai đó thể hiện tình yêu với con. Nếu con không có tài

năng cá nhân - chẳng hạn trí thông minh - thì con sẽ không thể đánh giá được nó ở người

khác. Nhìn thấy điều gì đó vĩ đại ở người khác chính là nhìn thấy sự vĩ đại ngay trong chính

mình. Ta cần nói rằng nguyên tắc này cũng đúng với cả những tính cách tiêu cực mà con

không thể chịu được ở người khác."

"Ý Cha là sao ạ?"

"Chà," Cha Mike đáp, "để con nhận thấy một người khác đang có thái độ giận dữ thì trước

hết con phải biết giận dữ thật sự là như thế nào. Để con gọi ai đó là đang giận dữ thì trong

chính con phải có sự giận dữ. Để con nhận ra ai đó là ích kỷ thì con phải có chút ích kỷ trong

mình. Để con gọi ai đó là hấp dẫn, thì con cũng phải có mặt hấp dẫn. Mặt khác, sẽ không có

cách nào để con có thể nhận ra những đặc tính này. Toàn bộ cuộc sống chẳng là gì hơn ngoài

sự phản chiếu. Như một chiếc máy chiếu phim khổng lồ, chúng ta chiếu ra thế giới bên ngoài

xung quanh chúng ta chính con người chúng ta ở thế giới bên trong. Chúng ta tập hợp

những gì chúng ta phản chiếu."

"Rất thú vị," tôi đáp lại. "Cha có thể cho con một ví dụ nhanh không ạ?"

"Dĩ nhiên rồi. Giả sử con đang ở trong một cửa hàng băng đĩa. Con có mặt ở một trong

những cửa hàng cho phép con nghe những đĩa nhạc mới nhất, và con đang thưởng thức

những giai điệu con đang nghe. Đột nhiên, một nhân viên của cửa hàng đi tới chỗ con và yêu

cầu con không được nghe quá nhiều như vậy. Ông ấy đề nghị rất lớn tiếng và khiếm nhã.

Nếu con phản ứng bằng cách quát lại ông ta, thì với ta điều đó có nghĩa là trong con có gì đó

cần phải xem xét và khắc phục."

"Nhưng ông ta thô lỗ với con kia mà!" Tôi kêu lên. "Con có gây chuyện đâu."

"Jack, con không thể có gì đó từ chỗ chẳng có gì cả. Tất cả những gì có thể nảy sinh từ con

đều là những gì ở trong chính con - rốt cuộc, con không thể có sốt cà chua từ một quả chanh  được. Thực tế người đàn ông này nhận được sự giận dữ từ con do điểm trúng huyệt của con

có nghĩa là ngay bên trong con sự giận dữ đã tồn tại từ trước, phải không nào?"

"Con phải thừa nhận rằng cách giải thích đó rất thuyết phục."

"Cho nên người đàn ông này chỉ khơi lên phần giận dữ của con. Nếu con không hiểu thực tế

đó thì nó sẽ tiếp tục nắm bắt con. Tâm trạng giận dữ đó thực chất vẫn hiện diện từ trước khi

ông ta bước vào cuộc đời con - đó chính là những gì ta gọi là điều kiện sẵn có. Con cần nhìn

ra điều đó và chịu trách nhiệm với nó chứ không phải là trách cứ ông ta. Ông ta chỉ là một

tác nhân. Nó giống như triết gia người Pháp Antoine de Saint-Exupéry[11] từng viết: 'Không

một sự kiện nào có thể đánh thức trong ta một kẻ xa lạ mà chúng ta hoàn toàn không biết.

Sống chính là được sinh ra từ từ.' Cho nên cách nhìn nhận sự việc trong cửa hàng âm nhạc

một cách thông suốt chính là xem người nhân viên bán hàng khiếm nhã này là một món quà

lớn. Có cả một cơ hội để trưởng thành và phát triển từ tình huống này nếu con khôn ngoan.

Với cách hành xử khiếm nhã của mình, ông ta đã đưa con tới một phần của chính con vốn

vẫn được giấu kín trước nhận thức của con."

Cha Mike hít một hơi và tiếp tục. "Carl Jung[12] từng viết rằng: 'Mọi thứ khiến chúng ta khó

chịu với người khác đều có thể dẫn chúng ta tới việc hiểu về chính mình.' Giờ đây, hãy có đủ

can đảm và chín chắn để tiến hành công việc nội tại cần để giải phóng cơn giận sẵn có của

con và chuyển tâm trí con sang một không gian yêu thương. Đó chính là mục đích mà tất cả

chúng ta đều cần nhắm tới - không gì ngoài tình yêu thương thuần túy. Bởi vì một con

người tràn ngập yêu thương sẽ nhìn thấy yêu thương từ những người xung quanh. Ta biết

đây không phải là một quá trình có thể thực hiện một cách nhanh chóng - nó là một ý tưởng

để phấn đấu, và thậm chí với nhiều người, có khi phải mất đến cả đời để thoát khỏi tâm lý

giận dữ và sợ hãi để biết yêu thương và bao dung với những người xung quanh. Thực tế,

đây chính là hành trình cuộc đời - tìm ra những khu vực yếu đuối của chúng ta và khắc phục

chúng để cuối cùng chúng ta có thể tìm thấy cái bản ngã tốt nhất của mình. Đây là con

đường duy nhất phải đi nếu mục đích của con là tìm thấy sự bình yên và tự do vĩnh hằng.

Không có lựa chọn nào khác."

***

Đột nhiên, Cha Mike đứng dậy và nói: "Gắng lên nào. Hôm nay là một ngày vui vẻ. Chỉ học

mà không chơi không phải là cách hay. Ta vừa phát hiện thấy rằng tự khám phá và trưởng

thành chỉ được thực hiện một cách tốt nhất trong tinh thần vui vẻ và phiêu lưu - cuộc sống

quá ngắn ngủi để ta phải nghiêm túc thái quá. Hôm nay, chúng ta sẽ đóng vai du khách. Ta

muốn đưa con tới Đại hý trường và một số danh thắng nổi tiếng khác của Rome. Và buổi

trưa, chúng ta sẽ đi dã ngoại. Ta thậm chí còn mang theo cả một ít rượu vang Italia cho con,"

ông ấy nói kèm theo một cái nháy mắt.

Nói xong, con người kỳ diệu thuộc giới tu hành này bước xuống những bậc tam cấp của

giáo đường, ngửi những đóa hồng trong lúc đi xuống. Tôi nhanh chóng theo ông. Tôi biết

rằng tất cả những điều ông dạy đều đang dẫn tôi về nhà.

Mỗi ngày qua đi, tôi càng lúc càng thấy kính trọng Cha Mike. Ông là một con người vĩ đại,

ông cho tôi những hiểu biết sâu sắc về cuộc đời mà tôi chưa hề được nghe nói đến, và dạy

tôi cách có thể nâng cuộc sống của mình lên cấp độ cao nhất. Nhưng điều quan trọng hơn,

ông ấy tốt bụng. Ông hiểu bản chất con người và tôi cảm thấy ông hiểu tôi. Ông biết rằng khi

chúng ta càng bước ra ánh sáng, những phần tăm tối của chúng ta thật sự xuất hiện và một

phần trong chúng ta tìm cách cưỡng lại, muốn bám lấy những cách nghĩ, cảm nhận và hành

động xưa cũ. Khi chúng ta tiến gần tới tình yêu thương nhất, thì những sự sợ hãi lớn nhất

của chúng ta trỗi dậy. Cha Mike đã trìu mến hỗ trợ tôi khi tôi làm theo triết lý của ông và

tiến về phía cuộc sống tươi đẹp nhất của tôi. Ông nhắc cho tôi nhớ đến sự vĩ đại của mình và

sức mạnh mà mỗi người và tất cả mọi người trong chúng ta đều có để định hình số phận của

mình ở mọi thời khắc của cuộc đời. Quãng thời gian tôi ở bên ông tôi thấy mình thật may

mắn.

Một buổi sáng, khi chúng tôi ngồi ăn sáng ở một hành lang nằm bên cánh trái của giáo

đường, Cha Mike nói một điều khiến tôi ngạc nhiên. Đó là tuần thứ hai tôi ở cùng ông, và tôi

cảm thấy rất hạnh phúc với tất cả những tiến bộ mà tôi đạt được nhờ những ý tưởng và

công cụ ông chia sẻ với tôi. Một sự bình yên nội tâm sâu thẳm đã dần hình thành trong tôi,

và tôi bắt đầu nhìn ra tất cả những đặc tính tầm thường của mình và chấp nhận chúng: Một

khía cạnh tăm tối của tôi cần được khắc phục để cái phần tốt đẹp có thể tỏa sáng. Tôi cảm

thấy hạnh phúc và sung túc hơn hẳn so với tôi trước đây và bắt đầu tin rằng thế giới này

của chúng ta thật sự đang diễn ra theo một kế hoạch lớn hơn, một kế hoạch đã thu hút được

sự quan tâm của tôi. Tôi đang trở thành một học trò vững vàng trong ngôi trường trưởng

thành của cuộc sống và dần lột bỏ những cách thức xưa cũ của mình giống như một con sâu

bướm lột bỏ cái kén của nó khi nó trở thành bướm.

"Cha biết không, Cha Mike," tôi hân hoan nói khi cắn một chiếc bánh sừng bò nóng hổi:

"việc tự khắc phục này thật sự có tác dụng. Con luôn nghĩ rằng việc này chỉ phí thời gian.

Nhưng con phải thừa nhận rằng con thật sự cảm thấy những thay đổi kỳ diệu ngay trong

chính mình."

"Khái niệm tự khắc phục với ta thật ngớ ngẩn," Cha Mike đáp trong khi đăm đăm nhìn

thành phố vẫn còn say ngủ. "Nó hàm ý rằng con người bị hỏng hóc và cần được sửa chữa.

Nhưng chẳng có gì vượt qua được chân lý. Chẳng có gì cả! Mỗi người trong chúng ta đều

hoàn hảo xét ở cốt lõi của mình - chúng ta chỉ cần nỗ lực vượt qua các tầng lớp để quay lại

với chính cái phần hoàn hảo của bản thân mình."

"Con nghĩ rằng với tư cách một giáo sĩ và là huấn luyện viên cuộc đời của con, tất cả những

gì Cha làm là khuyến khích con cải biến bản thân, sống cao thượng hơn, và tồn tại một cách

khôn ngoan hơn - làm một con người tốt hơn, tử tế hơn và nhân ái hơn. Vậy có gì sai với

khái niệm tự khắc phục chứ?" Tôi hỏi.

"Như thế là sai - đó chính là cái sai," Cha Mike đáp lại với sự quả quyết lớn hơn, giọng ông

đầy say sưa. "Hành trình cuộc đời không phải là khắc phục bản thân, Jack ạ. Thay vào đó - và

điểm này cực kỳ quan trọng - nó là ghi nhớ bản thân. Những người trong chúng ta tìm ra  được cuộc sống tốt đẹp nhất và bày tỏ những mong muốn trong lòng mình đều phải đi trên

con đường khám phá bên trong, chứ không phải thay đổi bên ngoài. Mục đích thật sự trong

đời là tự khám phá: bộc lộ cái bản ngã tốt nhất trước cái bản ngã hiện có và sau đó nhìn

nhận thế giới qua một nhãn quan mới trong quá trình ấy."

"Nhưng nếu không có ai cần cải biến, thì tại sao thế giới lại tệ như vậy? Tại sao vẫn còn

những cái xấu trên đời này? Tại sao vẫn có chiến tranh, những người vô gia cư và những

đứa trẻ chết đói? Tại sao vẫn có thù hận và quá ít yêu thương?"

"Từ từ nào, Jack. Tất cả những gì ta đang nói là không có ai cần cải biến dựa trên những gì

đang là chính họ. Cái kiểu tư duy đó chỉ làm cho người ta cảm thấy có lỗi hơn so với những

gì họ làm. Chẳng hạn, con, anh bạn trẻ của ta, vốn đã rất hoàn hảo."

"Thật sao?"

"Phải."

"Vậy thì tại sao con phải ở đây làm học trò của Cha?"

"Để tự khám phá - chứ không phải tự khắc phục," ông nhấn mạnh. "Đó là lý do tại sao chúng

ta có mặt ở đây trên hành tinh này. Đó là một nét đặc biệt rất tinh tế, nhưng là một điều

quan trọng. Ta sẽ không bảo con thay đổi hoặc cải biến hay bắt đầu hành động giống như ai

khác. Ta chẳng bao giờ làm như thế với con. Toàn bộ trọng tâm của ta trong suốt thời gian

chúng ta ở bên nhau là giúp con bộc lộ cái bản ngã thật sự của con, cho chính con lần đầu

tiên biết về chính bản thân con mình. Con đường mà con đang đi này không phải là một

hành trình tới một mảnh đất xa xôi nào đó. Thay vào đó, nó dẫn con trở lại một nơi con đã

từng biết nhưng con quên mất, khi mà những người xung quanh con cuốn con rời xa cái bản

chất của con. Thực tế, đây là một chuyến đi trở lại nhà, trở lại cái vĩ đại và hoàn hảo tự

nhiên mà con đã có từ lúc con mới sinh ra. T.S. Eliot[13] nói rất rõ điểm này khi ông viết:

'Chúng ta không được ngừng khám phá. Và kết quả quá trình khám phá của chúng ta sẽ là đi

đến nơi chúng ta bắt đầu và đó cũng là lần đầu tiên ta biết rõ về nơi đó.'"

***

"Quả là những lời rất có ý nghĩa."

"Và là những lời rất chính xác," Cha Mike lưu ý. "Cuộc sống thật sự chẳng là gì ngoài một

hành trình trở lại nhà. Con biết đấy, Jack, sự vĩ đại của một con người không là gì khác ngoài

việc khám phá những tài năng họ đã đánh mất trong quá trình trưởng thành. Sống cuộc

sống tốt đẹp nhất thật sự chính là nắm bắt lại những gì con đã từ bỏ."

"Một cách nhìn nhận rất rõ ràng," tôi nói.

"Đúng vậy. Khi còn bé, con nhận thức được tất cả những tài năng của mình. Con ngây thơ

và thuần khiết. Con vô cùng sáng tạo và cực kỳ say mê. Trí tưởng tượng của con không hề biết đến mọi ranh giới và những giấc mơ của con không hề bị giới hạn. Con tin người khác

và có niềm tin vào chính mình. Con không hề có nhu cầu mà người lớn chúng ta có: Phán

đoán tất cả mọi thứ. Con bộc lộ cái bản chất đích thực nhất của mình mà không hề sợ bị trả

thù, và con thoải mái để cho phần tốt đẹp của mình tỏa sáng. Con sống trọn vẹn và tận

hưởng mọi món quà giản dị mà cuộc sống của mỗi chúng ta đều đặn mang lại cho chúng ta.

Con thích những bông tuyết và nhện, ca hát và mơ mộng, một cái ôm thật chặt và một cốc

sô-cô-la nóng bốc hơi nghi ngút. Thế giới thật phong phú, một nơi với những khả năng vô

tận, và một đối tác luôn sẵn sàng cho sự thành công thật sự của con. Nhưng sau đó có

chuyện xảy ra."

"Chuyện gì ạ?" Tôi nhấn mạnh.

"Chà, nói trắng ra thì con phạm phải một tội. Thực tế là con phạm phải tội nghiêm trọng

nhất mà bất kỳ con người nào cũng có thể phạm phải."

Tôi cảm thấy không thoải mái. Cha Mike nhìn tôi với vẻ cực kỳ nghiêm túc, và nói: "Con bắt

đầu phản bội sống đúng với bản ngã đích thực... chính mình. Con không thừa nhận cái bản

ngã đích thực của mình để mua lấy những niềm tin của bộ lạc."

"Bộ lạc của con?"

"Phải, Jack ạ. Xã hội chính là bộ lạc của con. Con thấy đấy, con bắt đầu chấp nhận niềm tin

của người khác về cách thế giới này vận hành và bản chất vai trò của con trong đó. Con

đóng sập mọi cảm xúc tươi đẹp của con và bắt đầu sống theo lý trí - dành cuộc đời mình lý

giải, phán xét, và lo lắng chứ không phải bỏ qua, nhảy múa và chơi đùa. Con trở thành kẻ ba

phải - suy nghĩ, hành động và điều khiển bản thân mình theo những cách thức không phải

chính con lựa chọn mà là sự lựa chọn của những người xung quanh con, chẳng hạn bố mẹ

con, các thầy cô giáo, và bạn bè. Và cứ thế quá trình xã hội hóa này thắng thế và cái vĩ đại

của riêng con bắt đầu bị che lấp. Con làm những gì con được bảo, hành động như con được

hướng