với con không gì bằng, thì chúng sẽ không sợ cha mẹ, sẽ cỡi lên đầu cha mẹ mà đi. Nếu như nếu chỉ có uy, đối với con cái rất dữ dằn, con sẽ có cảm giác cách ly với chúng ta. Cho nên cương nhu phải xử dụng cho tốt.

Tôi cũng có đứa cháu là con của chị, có nhiều thời gian đều ở trong nhà chúng tôi. Anh rể tôi làm việc tương đối bận rộn, khi ở nhà chúng tôi, tôi cũng có trách nhiệm gánh vác việc dạy bảo đứa cháu này. Các vị nghĩ xem, tôi thích hợp diễn chánh diện hay phản diện? Các vị cảm thấy thế nào? Phản diện à? Làm sao vừa nhìn mà biết ngay vậy?

Tôi nhớ lại năm đầu tiên tôi đi dạy học, có lần học trò không giữ qui cũ, tôi mắng cho chúng một trận. Từ lầu hai đi xuống lầu một đi vào văn phòng, thầy giáo toàn trường đều nhìn vào tôi nói: thầy cũng tức giận à? Họ đều rất kinh ngạc. Kỳ thật, đáng tức giận mà không giận, thì không thể nào dạy tốt được học trò. Chúng ta tức giận là để cho học trò cảnh giác, về sau không được tái phạm cái lỗi này nữa. Cho nên nhân sanh như diễn kịch, đáng diễn như thế nào thì nên diễn như thế đó. Cho nên tôi đối với đứa cháu này của mình, tôi chính là diễn phản diện, mẹ của chú là chánh diện, phản diện cùng chánh diện nhất định phải phối hợp được tốt.

Tôi nhớ cũng là mấy năm về trước, hôm đó là đêm đón giao thừa, ăn cơm ở nhà chúng tôi, chú nhỏ này vừa cầm đũa lên liền cầm sát ở đầu đũa để gấp thức ăn. Tôi liền nói với bé, tôi nói: "Vĩ à, cầm như vậy có vi khuẩn, con cầm đũa thì nhất định phải cầm ở bên trên". Chú nhìn vào tôi, lại đưa tay cầm xuống phía dưới. Tôi rất có lòng nhẫn nại, tôi lại nói: "cầm như vậy sẽ có vi khuẩn, cho nên con phải cầm lên phía trên". Chú lại nhìn vào tôi, tuy là chú không nói lời nào, bạn biết được là ý gì không? Chú nói để xem ông có mức nhẫn nại đến cỡ nào? Rất nhiều trẻ nhỏ muốn xem mức nhẫn nại của cha mẹ, khi chúng vừa qua mức hạn chế của cha mẹ, thì chúng liền có thể muốn gì được nấy đối với cha mẹ, bạn sẽ từng bước nhượng bộ, chúng có thể dùng tình cảm để uy hiếp bạn. Tôi thấy ba lần khuyên chú ấy không ích gì, tôi lập tức bồng chú ấy lên, đi về phòng của tôi. Vì sao phải đi về phòng của tôi? Phải cắt đứt hết tất cả viện binh của chú ấy, thì chú mới biết sắp có việc không lành rồi. Khi tôi liền bồng chú ấy đi, mẹ tôi lập tức nói: "sắp đón giao thừa rồi, đừng có đánh mà". Có nên đánh hay không? Lẽ nào sắp đón giao thừa phạm sai lầm thì không cần xử phạt? Như vậy thì con cái sẽ không biết qui cũ ở chỗ nào.

Hiện nay có rất nhiều phụ huynh, vào ngày thứ bảy, ngày chủ nhật thì có thể ngủ đến giữa trưa, có tình hình này hay không? Năm ngày thì chúng bình thường, thứ bảy và ngày chủ nhật thì không bình thường, đời sống của họ liền lộn xộn lên, không có qui cũ. Cho nên hiện nay khi thứ hai đi học, biểu hiện của học trò thì như thế nào? Lười nhát. Cho nên qui tắc qui định không thể thay đổi bởi vì bất cứ tình huống nào. Nếu không thì con cái nhất định sẽ lười nhát không nỗ lực, nhất định sẽ đi đến chỗ vui chơi mà không tuân thủ qui tắc. Tôi giao phó với chị tôi, cho dù chị dẫn nó đi leo núi, đi ra ngoài chơi vài ngày, mỗi ngày nhất định phải cố định, đem theo những kinh điển để học thuộc lòng. Phải học thuộc lòng. Như vậy thì trong lòng nó sẽ hiểu rõ, cho dù ở trong nhà hay ở bên ngoài, bài tập học tập của chính mình đều phải làm cho tốt. Khi nguyên tắc của bạn rõ ràng, chúng sẽ cảm thấy đó là bổn phận của chúng, chúng sẽ không có tâm cầu may, chúng sẽ không ở đó mà nói: "Mẹ ơi! Hôm nay thôi đi mà". Nó sẽ nói những lời hay với quí vị. Cho nên nguyên lý nguyên tắc này nhất định phải nắm lấy.

Khi tôi bồng chú ấy đi vào phòng, kỳ thật vào lúc đó quan trọng nhất là phải để cho chú ấy biết chính mình sai rồi. Có phải chúng ta thích trừng phạt trẻ nhỏ hay không? Không phải vậy! Cho nên tôi liền nói với chú, con có khóc cũng không hề gì, con khóc càng lớn tiếng, thì cậu càng trừng phạt con nặng. Rốt cuộc khi bạn vừa nói như vậy, thì chúng sẽ như thế nào? Chúng sẽ khóc càng lớn tiếng, bạn liền đánh chúng một cái. Kỳ thật lúc đó chú ấy còn mang tả lót, cơ bản là sẽ không đau, chỉ là khí thế này của bạn làm cho chúng chấn động ngay. Bạn liền nói với chúng, nông nổi tuyệt đối không thể đạt đến mục đích của con, hôm nay con có khóc thế nào cũng không ích gì đâu. Ngay khi bạn rất kiên định, chúng vừa nghe thì chúng hiểu là phương pháp của chúng như vậy tuyệt đối không thể nào đạt đến được mục đích của chúng, chúng sẽ không khóc nữa. Khi chúng không khóc nữa, lúc này chúng ta liền nói với chúng, đem đạo lý giảng nói rõ ràng cho chúng nghe: "Cậu dạy con như vậy là muốn tốt cho con, con phải nên tiếp nhận giáo huấn của người lớn". Từ rất hung dữ biến thành thế nào? Biến thành rất từ ái. Sau khi giảng cho chú nghe rồi, tôi liền đi ra, phản diện đã diễn xong rồi, ai sẽ diễn tiếp? Chánh diện phải lên diễn tiếp, cho nên chị tôi liền đi đến. Khi chị tôi vừa đi đến, chú nhỏ liền chạy đến trước mặt chị, liền ôm lấy chị nũng nịu. Chị tôi lập tức liền nắm nó lại, con vừa phạm phải lỗi lầm gì? Phải để trẻ nhỏ tự mình nói. Chú không nói, lại tiếp tục ôm lấy chị tôi. Chị vẫn là rất kiên trì, lại hỏi con trai là con vừa phạm phải sai lầm gì? Phải để trẻ nhỏ tự mình nói ra, phải để trong ký ức của chúng không thể chứa đựng việc bị cậu trừng phạt, mà phải chứa đựng việc chính mình phạm phải những lỗi lầm gì. Sau khi nói xong, chị của tôi liền nói với con của mình, con phải đi xin lỗi cậu ngay. Còn muốn chú phải đến xin lỗi tôi, đây chính là tìm cơ hội để giáo dục, tạo nên một kết thúc rất đẹp. Rất nhiều bậc làm cha mẹ dạy con chỉ trừng phạt là xong, trút hết tức giận thì thôi, chứ không hề làm động tác kết thúc. Cho nên ngay trong ký ức của con cái, chúng chỉ cảm giác tính khí của cha không tốt, tính khí của mẹ không tốt. Cho nên ân đức và uy nghiêm phải đồng nhau, hai mặt này kết hợp phải cẩn thận.

Hiện nay phản diện có người diễn hay không? Người cha hiện nay có chịu diễn phản diện hay không? Không chịu làm. Vì sao hiện nay người cha không chịu diễn phản diện? Vì họ làm việc rất bận rộn, cảm thấy rất thiếu sót đối với con cái, khó gần gũi con cái, đều mong muốn con cái nở nụ cười, cho nên mỗi lần họ quay về nhà, thì mang về quà tặng, đồ chơi. Chẳng những không diễn phản diện, mà đều là diễn chánh diện. Sau đó con chạy đến: A ba ba tốt quá! Rồi vội vàng ôm lấy đồ chơi rồi đi. Một lần rồi hai lần, hai lần rồi ba lần, đều là như vậy, mang quà về cho con. Trải qua hai ba tháng, con lao đến "a! ba ba!", chúng không phải nhìn vào bạn, chúng nhìn vào phần quá, ôm lấy rồi bỏ đi. Đột nhiên có một hôm bạn trở về mà không có quà, chúng nói: sao ba về mà không có quà gì hết vậy? Cho nên không thể dùng vật chất để xây dựng quan hệ cha con, như vậy thì thật không tốt. Phải nên dùng sự quan tâm thương yêu của bạn để xây dựng quan hệ cha con.

Người cha không diễn phản diện thì ai diễn? Người mẹ diễn à? Thiên tính của người nữ là nặng về tình cảm, đều rất quan tâm đối với con cái, cho nên các cô diễn chánh diện là tự nhiên nhất. Nhưng hiện nay người mẹ không chỉ diễn chánh diện, mà còn phải diễn phản diện nữa. Có rất nhiều cô sau khi đóng xong phản diện với con, trong lòng mình lại cảm thấy rất là đau xót, đầu này thì phải diễn phản diện, có thể tí nữa lại phải biến thành chánh diện, có dễ diễn không? Thật khó diễn, vừa trút xong cơn giận, lại phải rất từ ái đối với con, cho nên người nữ hiện nay, bệnh nghiêm trọng nhất là gì? Gọi là nội tiết không thông, có phải vậy không? Thường phải diễn phản diện, lại phải chuyển thành chánh diện, tạo thành áp lực rất lớn đối với thân tâm của các cô. Cho nên người chồng phải diễn phản diện, bởi vì người nam thuộc cương, người nữ thuộc nhu. Có như vậy con cái mới không dễ dàng gây rối.

Chúng tôi nhớ lại lúc còn nhỏ, chỉ cần ánh mắt của cha trừng chúng ta một cái, chúng tôi lập tức sẽ hiểu được phải cẩn trọng. Tôi thường kiến nghị những người cha hiện nay, vì làm việc tương đối bận rộn, không nhất định phải dành nhiều thời gian để dạy con, không phải thời gian dài thì con cái mới cảm nhận được. Bạn quan tâm chúng, quan trọng nhất là bạn có cái tâm này hay không. Nếu như mỗi ngày bạn bỏ ra mười phút, trong mười phút này, điện thoại phải tắt đi, trong khoảng thời gian này chính là thời gian bạn cùng ở chung với con của mình, bạn phải đem sách thánh hiền ra, đem Đức Dục Cố Sự ra, mỗi ngày giảng cho chúng nghe hai điều. Bạn liên tục không ngừng làm như vậy, con cái sẽ cảm thấy bạn rất quan tâm đến chúng. Sau khi chúng nghe xong chuyện xưa rồi, khi đi đến trường học chúng sẽ kể với các bạn, ba của mình mỗi ngày đều kể cho mình nghe hai câu chuyện. Các bạn học sẽ như thế nào? Sẽ có cái nhìn kính phục. Sau đó chúng sẽ nói: nào, mình sẽ kể cho bạn nghe hai câu chuyện này. Đồng thời bạn huấn luyện chúng làm thế nào đem những giáo huấn của thánh hiền cùng chia sẻ với mọi người. Cho nên quan trọng nhất là bạn phải có cái tâm này.

Vừa rồi chúng ta có nói đến quan hệ ngũ luân, trong đó quan hệ vợ chồng là quan trọng nhất, vợ chồng chánh thì ngũ luân chánh. Cho nên "nhất môn thâm nhập", nhất môn này đã nắm được cương lĩnh đạo đức rồi, nắm được Đệ Tử Quy thì nắm được cương lĩnh của đạo đức. Cho nên chúng ta học tập trước tiên từ một môn Đệ Tử Quy này mà thâm nhập. Làm thế nào thâm nhập? Thâm nhập phải làm đến "hành giải tương ưng". Sau khi lý giải rồi, nhất định phải đi thực tiễn. Bạn thực tiễn nó sẽ giúp cho bạn thể hội đến đạo lý thánh hiền. Thể hội được càng sâu thì giải sẽ được càng sâu. Giải được càng sâu thì bạn hành được càng thiết thực. Cho nên giải giúp cho hành, hành lại giúp cho giải. Vì vậy, chúng ta học một câu, nhất định phải biết mau đi thực hành. "Trường thời huân tu". Trường thời là chỉ từng giờ từng phút. Tôi thường hay nói với bạn bè, chỉ cần bạn liên tục không ngừng nghỉ, mỗi ngày sớm tối đem Đệ Tử Quy đọc qua một lần, bảo đảm sau ba tháng, bạn sẽ cảm thấy đạo đức học vấn có tiến bộ rất nhiều. Thang thuốc này trước mắt người uống vào, hiệu quả đều rất tốt, các vị có muốn uống thử không?

Khi tôi ở Hải Khẩu, có một vị thầy giáo thật sự đã làm được. Vị thầy giáo này lần đầu tiên lên lớp, tôi có ấn tượng rất sâu. Vào tiết nguyên tiêu năm ngoái, khi ông nghe giảng mắt không hề dao động. Tôi giảng rất nhiều câu chuyện của thánh triết, ông đều cố gắng ghi chép lại. Ông học được hơn ba tháng thì đi đến trước mặt tôi nói: "thầy Thái ơi! Giáo dục thánh hiền tốt như vậy, không thể chỉ có gia đình tôi được lợi ích, tôi mong muốn quay về quê hương của tôi để dạy Đệ Tử Quy". Cho nên vì ông có lập chí, vì ông có thời gian dài không gián đoạn, sang và tối đọc qua một lần, cho nên nâng cao được rất nhanh. Buổi sáng đọc, nhắc nhở chính mình, hôm nay phải làm được những giáo huấn ngay trong Đệ Tử Quy. Buối tối khi đọc, chúng ta phản tỉnh một lúc, ngày hôm nay đã làm được điều gì, khích lệ cho mình một chút; những điều nào chưa làm được phải cố gắng hơn, sau không làm nữa, sau không tái phạm. Như vậy liền có thể nhận được kết quả rất tốt, có thể trường thời huân tu. Chữ tu là tu sửa cách nghĩ, cách làm, cách nói, từng giờ nhắc nhở chính mình tu sửa. Tu sửa ngay lúc bạn đối diện với người, qua lại với bạn, tu sửa ngay lúc đó.

Có một người bạn, anh ấy chia sẻ với tôi, anh nói anh khó sửa nhất chính là "nhân hữu đoản, thiết mạc kiệt", vì mấy mươi năm nay nói dài nói ngắn quen rồi. Anh cũng rất dụng công, sớm tối đọc qua một lần, kết quả mỗi lần ngay khi anh muốn nói dài nói ngắn, đột nhiên câu kinh văn trong Đệ Tử Quy liền xuất hiện ra, câu "nhân hữu đoản, thiết mạc kiệt", liền hiện lên trong đầu của anh, miệng của anh lập tức đóng bít lại. Đây gọi là trải sự luyện tâm, trải qua những sự việc này, không ngừng ở nơi đó tu sửa cách nghĩ cách nhìn, tu sửa ngay trong cách nghĩ cách nhìn.

Chúng ta tổng kết lại thái độ học tập. Thứ nhất phải lập chí; thứ hai là phải thực tiễn; thứ ba phải học tập có thứ tự, trước tiên nhất định phải xây dựng nền tảng đạo đức, sau đó đọc các kinh điển khác; thứ tư phương pháp học tập phải có thể nhất môn thâm nhập, trường thời huân tu. Nếu chúng ta có thái độ chuẩn xác rồi, tiếp theo chúng ta phải bước vào học tập Đệ Tử Quy.

Học Đệ Tử Quy, thông thường người ta nghe đến "Đệ Tử", họ liền có nhận xét sai lầm là cảm thấy chỉ dành cho con cái học. Kỳ thật, "Đệ Tử" không phải là chỉ trẻ nhỏ, "Đệ Tử" là chỉ học trò của thánh hiền nhân. Chữ "Qui" cũng là chữ hội ý, một là chữ "Phu", một bên là chữ "Kiến", nên gọi là kiến giải của đại trượng phu. Kiến giải của đại trượng phu nhất định là tùy thuận giáo huấn của thánh hiền, cũng chính là chân lý của nhân sinh, để làm việc, để đối nhân xử thế. Cho nên chúng ta cùng học Đệ Tử Quy mới có thể dạy tốt được con cái. "Giáo nhi giáo nữ tiên giáo kỷ", muốn dạy tốt con trai con gái, trước tiên phải nâng cao chính mình, chính mình phải làm tốt trước, như vậy mới có thể làm tốt được công tác của thân giáo.

Trước tiên chúng ta đọc qua "Tổng Mục" một lần. Chúng ta cùng nhau đọc: "Đệ Tử Quy, thánh nhân huấn, thủ hiếu để, thứ cẩn tín, phiếm ái chúng, nhi thân nhân, hữu dư lực, tắc học văn". Các bạn! Nếu quí vị trở về nhà ngồi vào bàn đọc sách, đọc được có tinh thần như vậy, nhất định sẽ làm cho con cái quí vị đối với quí vị như thế nào? nghiêm túc cẩn trọng ra, sự hiếu học của quí vị sẽ khiến cho con cái cảm động.

Tiết học này chúng ta chỉ học đến đây thôi, xin cảm ơn!

Hết tập 5

U