truyền đạt cho người hàng xóm. Anh hàng

xóm đáp rằng anh ta quả có giấu số tiền

đó trong sân sau nhà mình, dưới gốc cây

anh đào.

Ông giáo sư quay sang người đàn ông

và nói, "Anh ta không chịu nói. Anh ta

bảo thà chết còn hơn."

Không có gì đáng ngạc nhiên khi

Machiavelli là người ủng hộ án tử hình,

vì lợi ích nhất đối với nhà cai trị là được

coi là hà khắc chứ không phải khoan

dung. Nói cách khác, Machiavelli đồng 

ý

với một người đã châm biếm nói, "Án tử

hình có nghĩa là không bao giờ phải nói,

'Lại là anh đấy à?'"

Dù bề ngoài chúng ta tỏ ra chính trực

bao nhiêu - hoặc thậm chí cả trong tư

tưởng - thì Machiavelli vẫn tin rằng

chúng ta thảy đều là những kẻ theo xu

hướng Machiavelli từ tâm can phế phổi.

Bà Parker được gọi ra làm hội thẩm

trong 

một phiên tòa nhưng bà yêu cầu

được miễn vì về nguyên tắc bà phản đối

án tử hình. Luật sư bào chữa nói, "Nhưng

thưa bà, đây không phải là một vụ án giết

người. Đây là một vụ kiện dân sự. Một

người phụ nữ kiện chồng cũ của bà ta vì

ông này đánh bạc hết 25.000$ mà ông ấy

đã hứa dùng để sửa sang lại nhà tắm

nhân dịp sinh nhật của bà ta."

"Ồ, thế thì tôi sẽ nhận lời," bà Parker

nói. "Còn về án tử hình, tôi nghĩ có lẽ tôi

đã sai rồi."

oOo

Nhưng xin đừng vội. Có thể là chính

chúng ta đang bị cười nhạo chăng? Một

số sử gia hiện đại tin rằng Machiavelli

đã phỉnh gạt chúng ta bằng thứ chủ nghĩa

Machiavelli lộn ngược – tỏ ra tàn ác

nhưng thực chất lại là cổ xúy cho những

phẩm hạnh xưa cũ. Rốt cuộc, liệu có phải

thực ra Machiavelli châm biếm chế độ

chuyên chế không? Trong tiểu luận

"Quân vương: Khoa học Chính trị hay

Trào phúng Chính trị?"

 sử gia được

trao giải Pulitzer Garrett, Mattingly

khẳng định Machiavelli đã bị hiểu sai:

"Quan điểm đánh giá cuốn sách nhỏ này

(

Quân

vương

) là một khảo luận khoa học

nghiêm túc về thuật cai trị mâu thuẫn với

tất cả những gì chúng ta biết về cuộc đời

Machiavelli, về những trước tác của ông,

và về lịch sử thời đại ông."

Nói cách khác, Mattingly cho rằng

Machiavelli là một con cừu trong lốt sói.

CHỦ NGHĨA NỮ QUYỀN

Đây là câu đố làm đau đầu người ta

suốt mấy thập kỷ:

Một người chứng kiến con trai mình

bị tai nạn xe đạp khủng khiếp. Anh ta bế

đứa bé lên, đặt vào ghế sau xe ô tô và

lao nhanh đến phòng cấp cứu. Khi thằng

bé được đẩy vào phòng mổ, bác sĩ giải

phẫu kêu lên, "Ôi Chúa ơi! Nó là con

tôi!"

Chuyện này có thể giải thích ra sao?

Rất đơn giản! Bác sĩ giải phẫu là mẹ

đứa bé.

Thời nay, ngay cả Rush Limbaugh

(

Người dẫn chương trình truyền thanh và phê

bình chính trị bảo thù nối tiếng ở Mỹ.

) cũng

không phải rối trí chút nào trước câu đố

này; số lượng nữ bác sĩ ở nước này đã

gần cân bằng với số lượng bác sĩ nam.

Và đó là kết quả của sức mạnh triết lý nữ

quyền cuối thế kỷ hai mươi.

oOo

Khi đài BBC tổ chức cuộc thăm dò ý

kiến thính giả về bình chọn triết gia vĩ

đại nhất thế giới, không có nhà triết học

nữ nào lọt vào top hai mươi (đứng đầu là

Karl Marx). Các học giả nữ trên toàn thế

giới nổi giận. Hypatia, triết gia Hy Lạp

theo chủ nghĩa Plato mới đâu rồi? Hoặc

nhà tiểu luận thời Trung cổ Hildegard

von Bingen nữa? Tại sao Heloise thế kỷ

mười hai bị gạt ra, trong khi Abelard -

học được từ bà cũng tương đương bà học

được từ ông ấy - thì được bầu (mặc dầu

cũng không lọt vào top hai mươi)? Còn

Mary Astell thế kỷ mười bảy, nhà nữ

quyền buổi đầu thì sao? Và đâu rồi

những triết gia thời hiện đại: Hannah

Arendt, Iris Murdoch, và Ayn Rand?

Phải chăng chủ nghĩa sô vanh vô

phương cứu chữa trong giới học thuật đã

khiến cho công chúng học thức không

biết đến các triết gia lớn này? Hay là

phải trách những đám học giả nặng tư

tưởng sô vanh đương thời đã không nhìn

nhận những người phụ nữ này đủ nghiêm

túc ở thời của họ?

Buổi rạng đông thực sự của triết học

nữ quyền bắt đầu từ thế kỷ mười tám với

tác phẩm phôi thai (hay ta nên gọi là tác

phẩm trứng nước?) của Mary

Wollstonecraft 

Chứng minh các quyền

của phụ nữ. 

Trong khảo luận này, bà

thách thức không ai khác ngoài chính

Jean-Jacques Rousseau, người đề xuất

một hệ thống giáo dục cấp thấp cho phụ

nữ.

Chủ nghĩa nữ quyền trong thế kỷ hai

mươi được giải thích lại theo quan điểm

hiện sinh với việc xuất bản cuốn 

Giới

tính thứ hai

 của nhà triết học (và là

người tình của Jean-Paul Sartre) Simone

de Beauvoir. Bà tuyên bố không tồn tại

thứ nữ tính bản chất nào hết, đó chỉ là

tấm áo bó buộc do nam giới khoác cho

nữ giới mà thôi. Về thực chất, phụ nữ tự

do tạo ra phiên bản đàn bà theo quan

niệm của họ.

Nhưng quan niệm về nữ tính mềm dẻo

đến mức độ nào? Phải chăng những cơ

quan sinh sản có từ khi chúng ta chào đời

không liên quan gì đến nhận dạng giới

tính của chúng ta? Một số nhà nữ quyền

hậu de Beauvoir cho là vậy. Họ tuyên bố

rằng con người bẩm sinh là một tấm bảng

trắng về giới tính, nhận dạng giới tính là

thứ chúng ta sở hữu về sau từ cha mẹ và

xã hội. Và ngày nay, việc lĩnh hội vai trò

giới tính đã trở nên phức tạp hơn bao giờ

hết.

Hai anh chàng đồng tính đang đứng ở

góc phố thì có một cô gái tóc vàng thon

thả, đẹp lộng lẫy trong bộ váy mỏng bó

sát, ngực áo khoét sâu, đi qua.

Một chàng thốt lên với chàng kia,

"Những lúc như thế này, tôi ước gì mình

là 

les

!"

Phải chăng những vai trò giới tính

truyền thống chỉ là định ước xã hội do

đàn ông tạo ra để giữ đàn bà trong vòng

lệ thuộc? Hay là những vai trò đó được

quy định về phương diện sinh học? Thế

lưỡng nan này tiếp tục chia rẽ cả các nhà

triết học lẫn tâm lý học. Một số nhà tư

tưởng sâu sắc ủng hộ mạnh mẽ quan điểm

cho rằng những khác biệt giới tính được

quy định bỏi yếu tố sinh học. Chẳng hạn,

khi Freud tuyên bố rằng "giải phẫu học

là số phận", ông đã sử dụng mục đích

luận để chứng minh rằng cấu tạo cơ thể

của phụ nữ quyết định vai trò của phụ nữ

trong xã hội. Có điều vẫn chưa rõ ông

nói đến thuộc tính giải phẫu học nào khi

kết luận là ủi quần áo là công việc của

phụ nữ?

Một câu hỏi khác - vậy liệu quy định

sinh học có chi phối đàn ông hay không?

Chẳng hạn, phải chăng do kết quả giải

phẫu học của họ, đàn ông dễ có xu hướng

dùng những tiêu chuẩn nguyên thủy nhất

trong việc lựa chọn bạn đời?

Một anh chàng hò hẹn với ba cô gái

và đang cố gắng quyết định sẽ cưới ai.

Anh ta đưa cho mỗi người 5.000 đô la

để xem họ làm gì với số tiền đó.

Người thứ nhất đi mông má lại toàn

thân. Cô ta vào một salon thượng hạng,

làm tóc, làm móng, sửa mặt, và mua

nhiều quần áo trang sức. Cô nói với anh

rằng cô làm thế để trở nên hấp dẫn hơn

với anh, bởi vì cô rất yêu anh.

Cô thứ hai mua cho anh một vài món

quà. Cô mua một bộ gậy chơi golf, một

số phụ kiện máy tính và quần áo đắt tiền.

Cô nói rằng cô đã tiêu tất cả số tiền đó

cho anh bởi vì cô rất yêu anh.

Cô thứ ba đầu tư số tiền đó vào chứng

khoán. Cô kiếm được gấp đôi gấp ba

5.000$. Cô trả lại anh 5.000$ và tiếp tục

đầu tư số còn lại vào chứng khoán. Cô

nói với anh rằng cô muốn đầu tư cho

tương lai của hai người bởi vì cô rất yêu

anh.

Vậy anh ấy chọn ai?

Trả lời: Cô có bộ ngực to nhất.

CÂU HỎI KIỂM TRA

Truyện cười trên chống nữ quyền hay

là chống những con lợn đực sô vanh?

Hãy thảo luận.

Male chauvinist pig

: Thuật ngữ của những

nhà hoạt động nữ quyền những năm 1960 dùng

để chỉ những người đàn ông thường có quyền

lực (ví dụ ông chủ hoặc giáo sư), công khai

bằng lời nói và việc làm cho rằng đàn ông hơn

hẳn đàn bà.

Còn đây là một câu chuyện khác luận

về sự khác biệt bản chất giữa đàn ông và

đàn bà. Nó là bản chất, vì Người Đàn

Ông Đầu Tiên chưa vướng vào các định

ước xã hội, và tính bốc đồng của anh ta

vì thế là thiên bẩm.

Chúa xuất hiện trước mặt Adam và

Eve trong vườn Địa đàng, tuyên bố rằng

ngài có hai món quà, cho mỗi người một

món, và ngài muốn để hai người tự chọn

lấy. Ngài nói, "Món quà thứ nhất là khả

năng đứng đái."

Adam hấp tấp kêu to, "Đứng đái à?

Tuyệt diệu! Nghe quá đã! Con muốn món

này."

"Ô kê," Chúa nói. "Món này là của

con, Adam. Còn Eve, con được món kia

- cực khoái nhiều lần."

Thành quả xã hội và chính trị của

phong trào nữ quyền nhiều vô kể: quyền

bầu cử, luật bảo vệ nạn nhân bị cưỡng

hiếp, được đối xử và đối đãi tốt hơn ở

nơi làm việc. Gần đây, một hệ quả xã hội

khác của phong trào nữ quyền là sự phản

đòn của đàn ông. Từ đó dẫn đến một hiện

tượng mói - sự ra đời của những truyện

cười lệch lạc chính trị.

Coi một truyện cười công kích phong

trào nữ quyền bất kỳ nào là lệch lạc

chính trị tức là gia tăng chiều kích cho

câu chuyện đó. "Tôi biết câu chuyện này

chống lại triết lý tự do đã được thừa

nhận của thời đại, nhưng bây giờ chẳng

lẽ đến đùa cũng không được nữa sao?"

Tạo ra những truyện cười theo khuynh

hướng này, người kể đòi hỏi có quyền

bất kính, một phẩm chất có thể làm cho

một truyện cười thêm phần hài hước, và

gây ra những rắc rối về mặt xã hội cho

người kể, như ta thấy trong câu chuyện

quá đỉnh sau đây:

Trong chuyến bay vượt đại dương,

một chiếc máy bay bay qua vùng bão

lớn, rung giật dữ dội. Tình hình càng tồi

tệ hơn khi một bên cánh máy bay bị sét

đánh.

Một người phụ nữ đặc biệt kinh

hoảng. Cô đứng trên lối đi, gào lên, "Tôi

còn quá trẻ mà phải chết rồi sao?" Rồi

cô la, "ôi, tôi sắp chết rồi. Tôi muốn

những giây phút cuối của tôi trên đời

đáng ghi nhớ! Chưa từng có ai làm cho

tôi cảm thấy tôi thật sự là đàn bà! Đuợc

rồi, tôi đã quyết! Có ai trên máy bay này

có thể làm cho tôi cảm thấy tôi thật sự là

đàn bà không?"

Một hồi lâu im lặng. Mọi người quên

đi mối hiểm nguy của chính mình, cùng

nhìn như đóng đinh vào người phụ nữ

tuyệt vọng ở phía trước. Rồi ở phía cuối

máy bay có một người đàn ông đứng lên.

Anh ta cao to lực lưỡng, da rám nắng,

tóc đen nhánh, và anh ta bắt đầu vừa

bước chậm rãi trên lối đi, vừa mở cúc

áo sơ mi của mình. "Tôi có thể làm cô

cảm thấy cô thật sự là đàn bà," anh ta

nói.

Không ai nhúc nhích. Khi người đàn

ông tới gần, cô gái bắt đầu bị kích động.

Anh ta cởi sơ mi ra. Các bắp thịt cuồn

cuộn trên ngực anh khi anh với đến cô,

giơ cánh tay cầm chiếc sơ mi cho người

phụ nữ đang run rẩy, và nói, "Là cái áo

này đi."

Cơn bão công kích của những truyện

cười lệch lạc chính trị này cũng khiến

sinh ra vô số truyện cười phản kích, mở

đầu như những truyện kỳ thị cực đoan

điển hình truyền thống, nhưng kết cục lại

bất ngờ giành phần thắng cho phụ nữ.

Hai tay chia bài trong sòng bạc đang

buồn chán ngồi chờ ở bàn xúc xắc thì

một phụ nữ tóc vàng rất hấp dẫn bước

đến và đặt cược 20.000 đô la cho một

lần gieo xúc xắc duy nhất. Cô ta nói,

"Tôi hy vọng các anh không thấy phiền,

nhưng tôi cảm thấy sẽ may mắn hơn khi

tôi hoàn toàn trần truồng." Nói rồi, cô

cởi bỏ quần áo, gieo xúc xắc, và kêu lên,

"Cố lên, con ơi, Má cần quần áo mới!"

Khi xúc xắc ngừng lại, cô nhảy tưng tưng

và ré lên, "Ha! Ha! Ta thắng! Ta thắng

rồi!" Cô ôm từng người chia bài, nhặt lấy

số tiền thắng cuộc và quần áo của mình

rồi nhanh chóng biến mất. Hai người

chia bài đứng chết lặng nhìn nhau. Cuối

cùng, một người nói, "Cô ấy gieo cái

gì?" Người kia nói, "Tôi không biết. Tôi

tưởng anh nhìn."

Bài học: không phải tất cả các phụ nữ

tóc vàng đều ngốc, nhưng tất cả đàn ông

đều là đàn ông.

Đây lại một thí dụ nữa về thể loại

truyện nữ quyền mới:

Một cô gái tóc vàng ngồi cạnh một

luật sư trên máy bay. Anh này cứ lải nhải

rủ cô chơi trò chơi, xem ai am hiểu rộng

hơn. Cuối cùng, anh ta nói anh xin đánh

cá mười ăn một. Cứ mỗi lần không trả

lời được một câu hỏi của anh ta, cô sẽ

phải trả năm đô la. Mỗi lần không trả lời

được một câu hỏi của cô, anh ta phải mất

năm mươi đô.

Cô đồng ý chơi, và anh ta hỏi,

"Khoảng cách từ Trái Đất đến ngôi sao

gần nhất là bao nhiêu?"

Cô không nói gì, chỉ đưa cho anh ta tờ

năm đô la.

Cô hỏi, "Con gì đi lên núi bằng ba

chân nhưng đi xuống bằng bốn chân?"

Anh ta suy nghĩ hồi lâu nhưng cuối

cùng phải thú nhận rằng anh chẳng biết tí

gì. Anh ta đưa cô năm mươi đô la.

Cô gái đút tiền vào ví không bình luận

gì.

Chàng luật sư nói, "Khoan đã. Câu trả

lời cho câu hỏi của cô là gì?"

Không nói một lời, cô đưa cho anh ta

năm đô la.

CÁC TRIẾT THUYỂT KINH TẾ

HỌC

Trong câu đầu tiên của cuốn sách kinh

điển của Robert Heilbroner về các nhà

lý thuyết kinh tế học, 

Các triết gia thế

gian,

 tác giả thú nhận rằng đây là cuốn

sách về "một số người có tham vọng kỳ

lạ về danh tiếng". Đúng thế, ngay cả kinh

tế